اکوکاردیوگرافی

اکو قلب چیست؟

اکوکاردیوگرافی یا اکو، درواقع سونوگرافی قلب است.

مکانیسم سونوگرافی و اکوکاردیوگرافی، استفاده از امواج صوتی است.

در اکوکاردیوگرافی، امواج صوتی از طریق پروب یا مبدل به سمت قلب ارسال می شود و سپس امواج دریافت شده از بدن مثلا قلب، توسط پروب دستگاه دریافت شده و دستگاه با آنالیز امواج دریافت شده از بدن، از عضو مربوطه تصویرسازی می کند.

این تصویر، در مانیتور دستگاه کوکاردیوگرافی به صورت زنده نمایش داده می شود و توسط پزشک قابل رویت و تفسیر می باشد.

از آنجائیکه در اکو از اشعه ایکس استفاده نمی شود، این روش بسیار ایمن است و در نوزادان، اطفال، زنان باردار و شیرده و سالمندان قابل انجام است.

شما در فایل صوتی زیر می‌توانید اطلاعاتی در مورد اکوکاردیوگرافی دریافت کنید که زمان این فایل ۳ دقیقه‌ می باشد.

چه زمانی اکوکاردیوگرافی قلب لازم میشود؟

۱- درصورتیکه در معاینه قلبی، صدا یا سوفل اضافه یا غیر طبیعی سمع شود. بسته شدن دریچه ها باعث ایجاد صدا می شود. این صداها طبیعی است، اما بیماریهایی مثل تنگی آئورت یا میترال یا نارسایی قلبی، صداهای اضافی و غیرطبیعی ایجاد می کنند. جریان خون طبیعی از خلال دریچه معمولا صدایی ندارد، اما درصورتیکه به علت مشکل دریچه، جریان خون دچار توربولانس شود، باعث ایجاد صدای ممتد غیرطبیعی یا سوفل می شود.

۲-درد قفسه سینه : علل عمده درد قفسه سینه با علل قلبی عبارتند از : گرفتگی عروق قلبی یا سکته قلبی، پریکاردیت یا التهاب پرده دور قلب، پارگی آئوت و آمبولی ریه. در اکوکاردیوگرافی اختلال در حرکت دیواره ها به نفع گرفتگی عروق، تجمع مایع دور قلب به نفع پریکاردیت و بزرگی بطن راست و افزایش فشار عروق ریه به نفع آمبولی ریه است.

۳-تنگی نفس : نارسایی قلبی، مشکلات دریچه ای، گرفتگی عروق قلبی، افزایش فشار عروق ریوی و تجمع مایع دور قلب، باعث تنگی نفس می شوند و این مشکلات البته به استثنا گرفتگی عروق قلبی، به راحتی و بطور مستقیم در اکوکاردیگرافی دیده می شوند.

۴-تپش قلب و وجود آریتمی های مهم : گاهی علل آریتمی های قلبی، مشکلات ساختاری قلب است که در اکوکاردیوگرافی قابل مشاهده است.

۵-شک به بیماری های مادرزادی قلب : ابزار اصلی تشکیل مشکلات مادرزادی قلب، اکوکاردیوگرافی است.

۶-شک به مشکلات دریچه ای : تنگی ها و نارسایی های دریچه ای و شدت آنها با اکوکاردیوگرافی قابل ارزیابی هستند.

۷-شک به نارسایی قلبی : نارسایی قلبی سیستولیک و دیاستولیک به وسیله اکوکاردیوگرافی، قابل بررسی هستند.

۸-سکته قلبی : اختلال در حرکت دیواره و عضلات قلب به نفع گرفتگی عروق و سکته قلبی است.

۹-روماتیسم قلبی : روماتیسم قلبی باعث مشکلات دریچه ای شده که با اکوکاردیوگرافی قابل ارزیابی هستند.

۱۰-بیماری های داخلی که همزمان قلب را درگیر می کنند.

اکو قلب چگونه انجام می شود؟

برای انجام اکوکاردیوگرافی، بیمار روی تخت دراز می کشد. امواج صوتی توسط  پروب یا مبدل دستگاه، به سمت قلب ارسال و دریافت می شود.

تصویر نمایش داده شده در مانیتور دستگاه، توسط پزشک دیده و تفسیر می شود.

اکوکاردیوگرافی به هیچ وجه دردناک نیست و نیاز به بیهوشی یا آمادگی خاص قبلی ندارد.

چه نکاتی با اکو قلب قابل ارزیابی است؟

۱-عملکرد انقباضی قلب : در نارسایی قلبی، عملکرد انقباضی یا انبساطی عضلات قلب افت کرده و باعث ایجاد تنگی نفس، بویژه هنگام راه رفتن و فعالیت و همچنین هنگام دراز کشیدن می شود.

۲-وضعیت دریچه ها : وجود و شدت گشادی یا تنگی دریچه ها، با اکوکاردیوگرافی داپلر قابل تشخیص است.

۳- تجمع مایع دور قلب : در برخی بیماری های قلبی و غیر قلبی، مایع دور قلب تجمع پیدا کرده و باعث تنگی نفس در فرد می شود.

۴-وضعیت شریان آئورت : گاهی، سایز شریان آئورت افزایش می یابد که با اکوکاردیوگرافی قابل تشخیص است. در بیماری دایسکسیون آئورت، دیواره شریان آئورت پاره می شود که بیماری بسیار خطرناک و در صورتیکه فورا تشخیص داده نشود و درمان نشود، کشنده می باشد. این بیماری نیز با اکوکاردیوگرافی قابل تشخیص است.

۵-انسداد عروق قلبی : عروق قلبی به طور مستقیم قابل رویت در اکوکاردیگرافی نمی باشند. اما گاهی در انسداد عروق خونرسان قلب، حرکت دیواره های قلب مختل می شود که این مساله در اکوکاردیگرافی قابل دید است.

۶-بیماری های مادرزادی قلبی : اصلی ترین روش تشخیص بیماری های مادرزادی قلب، اکوکاردیوگرافی است.

۷-اندازه گیری فشار ریوی : به دنبال برخی بیماری های قلبی مثل آمبولی، بیماری های ریوی مثل آسم و برونشیت مزمن و بیماری های روماتیسمال، فشار شریان ریوی افزایش پیدا کرده و باعث تنگی نفس و نارسایی بطن راست می شود. اندازه گیری فشار ریوی با اکوکاردیوگرافی داپلر امکان پذیر است.

اکو مری چیست و چه زمانی انجام می شود؟

گاهی صرفا با اکوکاردیگرافی سینه ای، اطلاعات کافی مورد نیاز پزشک، قابل دریافت نمی باشد.

به همین دلیل لازم است که قلب از زاویه دیگر و بطور دقیق تر دیده و بررسی شود. در این روش، پروب اکو که مسوول ارسال امواج صوتی است، مثل پروب اندوسکوپی وارد مری می شود.

مری در قفسه سینه، درست پشت قلب قرار گرفته است. بنابراین قلب از فاصله بسیار نزدیک و از پشت و بسیار دقیق تر دیده می شود.

در اکومری، نیازی به بیهوشی نیست، اما برای راحتی بیمار، به بیمار داروی خواب آور تزریق می شود. ضمنا، این روش به هیچ وجه دردناک نمی باشد.

اکواسترس چیست؟

اکواسترس، انجام اکوکاردیوگرافی بعد از تجویز دارو یا تست ورزش است.

در این روش، ابتدا اکو در حالت استراحت انجام می شود.سپس بیمار روی دستگاه تردمیل راه می رود یا به صورت خوابیده، دوچرخه می زند و یا به بیمار داروی دوبوتامین تجویز می شود تا ضربان قلب بیمار بالا برود.

بعد از افزایش ضربان قلب، بیمار مجددا اکو می شود و حرکت دیواره های قلب و عملکرد انقباضی قلب در این دو حالت با هم مقایسه می شوند.

در صورت ایجاد اختلال در حرکت دیواره های قلب یا افت عملکرد انقباضی قلب، تشخیص انسداد عروق کرونر خونرسان قلب تایید می شود و بیمار باید آنژیوگرافی شود.

کاربرد دیگر اکواسترس، تشخیص زنده بودن عضله قلب است.

گاهی عضله قلب کاملا بی حرکت است، اما زنده است و احتمال برگشت حرکت عضله به دنبال استنت گذاری شریان کرونر یا عمل قلب باز وجود دارد.

آمادگی قبل از استرس اکو

از آنجا که در استرس اکو، جهت افزایش ضربان قلب، استرس قلبی با تست ورزش یا تجویز دارو ضرورت دارد، لذا آمادگی های قبل از تست ورزش باید لحاظ شود :

• لازم است که بیمار شب قبل از مراجعه استحمام کند.
• آقایان باید موهای سینه خود را بتراشند.
• بیمار باید از ۳ ساعت قبل از مراجعه، ناشتا بوده و یا حداقل غذای سنگین مصرف نکرده باشد.
• بیمار باید از ۳ ساعت قبل از مراجعه سیگار نکشیده باشد.
• بیماران دیابتی بهتر است که از ۱ ساعت قبل از مراجعه ناشتا باشند.
• بهتر است بیمار پیراهن جلو باز دکمه دار بپوشد.
• لازم است که یک سری داروها قبل از اسکن قطع شوند.

داروهای خانواده بتابلوکر مثل پروپرانولول، آتنولول، متورال یا متوهگزال، کارودیلول، بیزوپرولول یا کونکور باید از ۷۲-۴۸ ساعت قبل قطع شوند. داروهای خانواده بلوکر کانال های کلسیمی مثل وراپامیل، دیلتیازم و آملودیپین باید از حدود ۴۸-۲۴ ساعت قبل قطع شوند و داروهای نیتروکانتین و ایزوسورباید باید از ۲۴ ساعت قبل قطع شوند.

داپلر اکوکاردیوگرافی رنگی

در داپلر اکوکاردیوگرافی، جریان خون در سطح دریچه ها دیده می شود و اختلاف فشار در سطح دریچه ها قابل اندازه گیری است.

لذا با این روش، گشادی و تنگی دریچه ها و شدت مشکل و همچنین فشار ریوی قابل اندازه گیری می باشد.

اکوکنتراست

سوراخ  PFO، یک سوراخ مادرزادی بین دهلیز راست و چپ است که در دوران نوزادی خودبخود بسته می شود.

اما گاهی این سوراخ باز می ماند و مقدار اندکی خون از خلال این سوراخ از دهلیز راست وارد دهلیز چپ می شود.

در اغلب موارد، PFO هیچ مشکلی ایجاد نمی کند، اما در کسانیکه در جوانی دچار سکته مغزی می شوند، باید از نظر وجود این سوراخ بررسی شوند.

زیرا گاهی لخته های ریز از سیستم وریدی وارد دهلیز راست شده و از PFO می گذرد و وارد دهلیز و بطن چپ شده و سپس به عروق مغز رفته و منجر به سکته مغزی می شود.

مراحل انجام اکو کنتراست

برای انجام اکو کنتراست، ابتدا مقدار اندکی از سرم نرمال سالین را با حدود نیم تا یک سی سی هوا مخلوط کرده و سپس این ترکیب را با سرعت بین دو سرنگ جابجا می‌ کنیم.

در این ترکیب، حباب های ریز ایجاد می‌شود که باعث ایجاد کنتراست می‌شود.

با تزریق این ترکیب به سیستم وریدی، این مایع کنتراست وارد دهلیز راست شده و باعث ایجاد کنتراست در دهلیز راست می شود. در صورتیکه بلافاصله کنتراست در دهلیز چپ دیده شود، به معنی تایید وجود سوراخ PFO می باشد.

اصطلاحات در اکوکاردیوگرافی

EF : عملکرد انقباضی قلب، عملکرد انقباضی نرمال قلب ۶۵-۵۰% می باشد.

MR : نارسایی دریچه میترال

AI : نارسایی دریچه آئورت

TR : نارسایی دریچه تریکوسپید

PI : نارسایی دریچه پولمونر

MS : تنگی دریچه میترال

AS : تنگی دریچه آئورت

TS : تنگی دریچه تریکوسپید

PS : تنگی دریچه پولمونر

MVP : پرولاپس دریچه میترال

Trivial : جزئی

Mild : خفیف

Moderate : متوسط

Severe : شدید

PE : افیوژن پریکارد یا تجمع مایع دور پرده قلب

دکتر مریم طهماسبی | بهترین متخصص فشار خون | بهترین متخصص واریس

ما را در شبکه اجتماعی اینستاگرام دنبال کنید.