تنگی شریان کلیه عامل فشارخون بالا
فشارخون بالا، یکی از شایعترین مشکلات جامعه امروزی است.
بیماری فشارخون در اکثر موارد بی علامت است و به طور اتفاقی یافت می شود و گاها زمانی تشخیص داده می شود که عوارض جدی و غیرقابل برگشت آن اتفاق افتاده است.
از این جهت، این بیماری قاتل بی صدا نام دارد.
در اکثر موارد، فشارخون بالا اولیه و به علت افزایش سن و در زمینه ژنتیک می باشد. اما گاهی در برخی موارد، فشار خون بالا در اثر عاملی ثانویه و کاملا قابل درمان است.
یکی از این علل ثانویه قابل درمان، تنگی شریان کلیه می باشد.
کلیه دارای یک شریان اصلی است که مسئول خونرسانی به کلیه است و در ضمن حاوی موادی است که لازم است در کلیه ها تصفیه شوند. تنگی شریان کلیه به معنی باریک شدن لومن داخلی آن می باشد.
به دنبال تنگی این شریان، جریان خون در کلیه ها کاهش یافته و در نهایت بافت کلیه ها آسیب می بیند.
به علاوه، با کاهش خونرسانی به بافت کلیه ها، هورمونی به نام رنین از کلیه ها ترشح می شود.
رنین باعث افزایش ترشح هورمون آنژیوتانسین و آلدوسترون می شود. ای هورمون ها بر روی عروق بدن و کلیه ها اثر گذاشته و باعث افزایش انقباض عروقی و افزایش بازجذب مجدد آب و نمک در کلیه ها می شوند.
افزایش حجم عروق به دنبال تجمع آب و نمک در آن ها و همچنین انقباض عروقی، منجر به افزایش فشار خون می شوند.
علل
علت های مختلفی باعث تنگی شریان کلیه به صورت یکطرفه یا دوطرفه می شوند.
این علل عبارتند از
آترواسکلروز شریان کلیوی
اصلی‌ترین مکانیسم و تنگی شریان کلیوی، آترواسکلروز این شریان است.
آترواسکلروز به معنی رسوب پلاک های آترواسکلروتیک است که ترکیبی از گلبولهای سفید التهابی و کلسترول و چربی و کلسیم هستند.
این پلاک ها در واقع مشابه همان پلاک‌هایی هستند که در عروق قلب رسوب کرده و باعث تنگی شریان های قلبی و سکته قلبی می شوند.
این مکانیسم تنگی در سن بالا، آقایان، افراد سیگاری و افراد دیابتی شایع تر است.
فیبروماسکولار دیسپلازی
گاهی قسمت عضلانی عروق ضخیم شده و باعث باریکی لومن داخلی عروق می شود. این بیماری در خانم ها شایع تر است و گاهی باعث تنگی شریان و فشارخون بالا در اطفال می شود.
> متخصص فشار خون در تهران – عوارض داروهای فشار خون – دکتر مریم طهماسبی <
لخته مهاجر از قلب
گاهی در اثر نارسایی قلبی، تنگی دریچه میترال و یا آریتمی هایی مثل ریتم فیبریلاسیون دهلیزی، لخته خون در قلب ایجاد می شود.
گاهی این لخته کنده شده و به سایر عروق مثلا عروق کلیه مهاجرت کرده و باعث انسداد عروق می شود.
واسکولیت ها
واسکولیت یا التهاب عروقی معمولا در زمینه بیماری های التهابی خودایمنی ایجاد شده و باعث تنگی شریان های بدن می شوند.
آسیب شریان در اثر ضربه
ضربه بسته یا باز به شکم و پهلو می تواند باعث آسیب شریان های کلیه شود.
پارگی شریان در اثر دایسکسیون آئورت
گاهی شریان آئورت پاره شده و در صورتیکه این پارگی به شریانهای کلیوی هم منتشر شود، باعث تنگی شریان و آسیب کلیه ها و فشارخون بالا می شود.
علایم
اکثر موارد تنگی شریان کلیه، بی علامت است و در معاینات روتین به دنبال یافته شدن فشار خون بالا کشف می شود.
در صورت وجود علامت، شایعترین علامت آن، سردرد به دنبال فشارخون بالا می باشد. در شرایط خاص پزشک باید حتما به این بیماری شک کند. این موارد عبارتند از
فشار خون بالا در سنین جوانی و کمتر از ۳۵ سال
شروع جدید فشارخون بالا در سنین بالاتر از ۵۵ سال
فشارخون بسیار بالا و غیرقابل کنترل
شروع ناگهانی فشارخون بالا و شدید
حملات متعدد افزایش ناگهانی فشارخون
بدتر شدن اخیر فشارخونی که از قبل کنترل بوده است
بدتر شدن فشارخون با مصرف برخی از داروها
نارسایی کلیه همزمان با فشارخون بالا
دفع پروتئین در ادرار
اختلاف سایز کلیه ها و ..
عوارض
از انجا که این بیماری باعث فشارخون بسیار بالا شده و اغلب دیر تشخیص داده می شود، می تواند باعث اثرات جدی و غیر قابل برگشت بر روی اعضا حیاتی بیمار شود. این بیماری، باعث درگیری و آسیب ارگان‌های مختلف منجمله قلب و عروق، مغز، بافت کلیه ها و چشم ها می شود.
در ضمن، گاهی به علت حملات ناگهانی افزایش فشارخون، منجر به مشکلاتی جدی مثل کما و یا مرگ می شود.
تشخیص
روش های تشخیصی متعددی جهت تشخیص تنگی شریان کلیوی وجود دارد.
در قدم اول، سونوگرافی کالر داپلر در بیمار انجام می شود که روشی ارزان و قابل اعتماد است.
در صورت نیاز به تشخیص دقیق تر و یا اقدامات درمانی، از سایر روشها مثل سی تی آنژیوگرافی، ام آر آنژیوگرافی و یا آنژیوگرافی معمول استفاده می شود.
درمان
درمـان مثل سایر موارد فشارخون بالا، شامل درمان دارویی و غیردارویی می باشد که در سایر مباحث همین سایت توضیح داده شده است.
درمـان غیردارویی شامل کاهش وزن، رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف نمک، ورزش هوازی، ترک سیگار و .. است.
درمان دارویی نیز با انواع داروهای ضدفشارخون ممکن است. نکته حائز اهمیت این است که داروهای خانواده ACEI و ARB در تنگی های دوطرفه شریان کلیه ممنوع می باشند.
در برخی موارد، استنت داخل رگ تنگ گذاشته می شود و گاهی جراحی جهت باز کردن مسیر جریان خون انجام می شود.
