کم خونی

کم خونی یا آنمی چیست؟

کم‌خونی به معنی کاهش تعداد گلبولهای قرمز و هموگلوبین است. گلبولهای قرمز موجود در گردش خون، حاوی پروتئینی به نام هموگلوبین می باشند. هموگلوبین مسئول اتصال و انتقال اکسیژن به بافت های بدن می باشد. کم‌خونی می‌تواند خفیف، متوسط و یا شدید باشد. در ضمن کم خونی می تواند حاد و یا در اکثر موارد، مزمن باشد. کم خونی انواع و علت‌های مختلفی دارد که در ادامه مطلب توضیح داده خواهد شد.

علایم و نشانه های کم خونی :

یک سری علائم و نشانه های کلی در همه موارد کم‌خونی وجود دارد که عبارتند از ضعف، خستگی، بی رنگی پوست، زرد شدن پوست، تنگی نفس، درد قفسه سینه، سبکی سر، تپش قلب، سردی اندامها و سردرد.

البته یک سری علائم و نشانه های دیگری هستند که بسته به علت کم خونی، می‌توانند ایجاد شوند و در هر بیماری، متفاوت است.

در ابتدا ممکن است که کم‌خونی خفیف باشد و هیچ علائمی برای بیمار ایجاد نکند و پزشک صرفاً طی معاینه و آزمایشات متوجه کم خونی در بیمار شود. اما با تشدید بیماری، علائم کم خونی بروز پیدا می کنند.

علل کلی کم خونی :

علت اصلی و کلی ایجاد کم‌خونی عبارتند از :

• بدن نمی تواند به اندازه کافی گلبول قرمز تولید کند.
• بدن گلبولهای قرمز خود را بیش از حد و بی رویه تخریب می‌کند.
• خونریزی حاد یا مزمن و از دست دادن گلبول های قرمز.

سه نوع سلول خونی در سیستم گردش خون وجود دارد. این سلول های خونی در مغز استخوان تولید می شوند و سپس وارد جریان خون می شوند. این سلول های خونی عبارتند از گلبول های سفید که مسئول پیشگیری و کنترل عفونت می باشند، گلبول های قرمز که در انتقال اکسیژن و دی اکسید کربننقش  دارند و پلاکت ها که در کنترل خونریزی موثرند. گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین هستند. هموگلوبین یک پروتئین غنی از آهن است. هموگلوبین باعث ایجاد رنگ قرمز گلبولهای قرمز می‌شود و همچنین به اکسیژن متصل شده و اکسیژن را به سلولهای بدن می‌رساند و سپس در سطح سلولی، به دی‌اکسید کربن متصل شده و دی اکسید کربن را به ریه‌ها منتقل کرده تا از طریق بازدم دفع شوند. این سه رده سلول خونی در مغز استخوان تولید می شوند. مغز استخوان برای ساخت گلبول های قرمز، نیاز به آهن، ویتامین B12 و فولات دارد.

علل کم خونی :

کم خونی فقرآهن : شایع ترین نوع کم‌خونی، کم خونی فقرآهن است. از آنجاییکه مغز استخوان برای تولید هموگلوبین و گلبول قرمز، نیاز به مقادیر کافی آهن دارد، بنابراین کمبود آهن در بدن، باعث کمخونی می شود. علل کمبود آهن عبارتند از سوءتغذیه، سوءجذب و خونریزی به علل مختلف.

کمبود ویتامین B12 : علاوه بر آهن، بدن به مقادیر کافی ویتامین B12 برای تولید گلبول قرمز نیاز دارد. بنابراین کمبود این ویتامین، باعث ایجاد کم‌خونی می‌شود و کسانی که مقادیر کافی ویتامین B12 مصرف نمی‌کنند و یا اختلال جذب دارند، دچار کم خونی می شوند.

کم خونی به علت التهاب : برخی بیماری‌های التهابی مثل انواع سرطان‌ها، بیماری ایدز، بیماری های کلیوی، بیماری کرون و سایر بیماری های التهابی حاد یا مزمن، باعث بروز کم خونی می شوند.

آنمی آپلاستیک : کم‌خونی آپلاستیک، یک بیماری نادر، اما کشنده است. در این بیماری، مغز استخوان به دلایل متعدد منجمله عفونت، برخی داروها، بیماری های اتوایمیون یا مواد شیمیایی آسیب دیده و قادر به تولید گلبول قرمز نمی‌باشد.

بیماری مغز استخوان : برخی سرطان های خونی مثل لوکمی و میلو فیبروز، باعث اختلال تولید گلبول قرمز در مغز استخوان می شوند و منجر به کم‌خونی می شوند.

آنمی همولیتیک : در این حالت، گلبولهای قرمز به دلایل مختلف، تخریب شده و از بین می‌روند و سرعت تخریب گلبول های قرمز از سرعت جایگزینی آن ها توسط مغز استخوان بیشتر می‌باشد و بنابراین کم‌خونی رخ می دهد.

آنمی سیکل سل : کم‌خونی سیکل سل، یک بیماری ژنتیکی جدی است که باعث تخریب گلبولهای قرمز  و کم خونی می شود.

مواد غذایی و کم خونی :

غذاهای حاوی آهن : گوشت، لوبیا، عدس، سبزیجات سبز تیره مثل اسفناج، میوه های خشک و غلات غنی شده مثل نان و پاستا و برنج.

مواد غذایی حاوی فولات : آب میوه ها، سبزیجات سبز تیره، نخود، لوبیا، غلات غنی شده مثل نان و پاستا و برنج

مواد غذایی حاوی ویتامین B12 : گوشت، لبنیات، غلات غنی شده، محصولات سویا.

محصولات حاوی ویتامین C مثل آبمیوه‌ها، فلفل، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، ملون و توت فرنگی. این مواد غذایی، باعث افزایش جذب آهن می شوند.

متخصص فشار خون در تهران – اختلال اضطراب پس از آسیب PTSD – دکتر مریم طهماسبی

دکتر مریم طهماسبی | instagram | بهترین متخصص واریس