لخته در وریدهای عمقی

لخته در وریدهای عمقی

دکتر مریم طهماسبی | بهترین متخصص قلب

شریان ها، وریدها و سیستم گردش خون

در بدن انسان دو دسته اصلی عروق وجود دارند. شریان ها، عروق خونی هستند که خون پمپاژ شده توسط قلب را به همه بدن می رسانند و مسوولیت رساندن اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز اعضا بدن به آنها به عهده شریان ها می باشد.

وریدها، عروق خونی هستند که خون حاوی دی اکسید کربن و مواد زائد ناشی از متابولیسم در سلول ها را جمع آوری کرده و به سمت  بطن راست قلب حرکت می کنند.

سپس خونی که وارد بطن راست شده، از طریق شریان ریوی از بطن راست خارج می شود و به سمت ریه ها می رود. خون حاوی دی اکسید کربن، توسط ریه ها تصفیه شده و دی اکسید کربن از خون خارج شده و توسط ریه ها دفع می شود.

سپس خون تصفیه شده وارد دهلیز چپ و بطن چپ می شود و از آنجا به سمت کلیه ها حرکت کرده و سایر مواد زائد از طریق کلیه ها دفع می شوند.

گاهی در سیستم شریانی یا وریدی لخته ایجاد شده و مسیر جریان خون به علل مختلف بسته می‌شود.

لخته در سیستم شریانی در مبحثی جداگانه مورد بحث قرار خواهد گرفت. بحث این مقاله در مورد تشکیل لخته در سیستم وریدی است.

لخته در وریدهای عمقی

گاهی به علل مختلف در وریدها لخته خونی تشکیل شده و مسیر طبیعی جریان خون در ورید بسته می شود.

بسته شدن مسیر ورید، یک بیماری جدی است که عوارض و علائم جدی دارد و گاهی منجر به ناتوانی شدید و حتی مرگ بیمار می شود.

در صورت بروز لخته در سیستم وریدی، جریان خون پشت محل لخته تجمع پیدا کرده و اندام مذکور متورم و دردناک می‌شود.

عمدتاً لخته در وریدهای عمقی اندام های تحتانی و گاهاً در وریدهای اندام های فوقانی تشکیل می شوند.

گاهی این لخته ها از محل تشکیل خود در وریدهای اندام ها کنده شده و وارد بطن راست شده و از آنجا وارد شریان ریوی می‌شوند و باعث مسدود شدن مسیر شریان های ریوی می شوند.

به این حالت آمبولی ریه گفته می شود. آمبولی ریه به ویژه در موارد شدید و در مواردی که تشخیص داده نمی شود، بسیار خطرناک و گاها کشنده است.

علل تشکیل لخته

لخته در ورید در اثر عوامل مختلفی تشکیل می شود.

یکی از مهمترین علل آن اختلال در جریان خون در ورید است، مثلاً در افرادی که به دنبال سکته مغزی، بستری به هر علت، مشکلات حرکتی و ..  بی حرکتی طولانی داشته اند، جریان خون در سیستم وریدی کند می شود.

این اختلال و کندی در حرکت خون در عروق، منجر به تشکیل لخته در رگ شده و جریان خون را کاملا متوقف می کند. سایر عوامل تشکیل لخته وریدی عبارتند از

نارسایی وریدی

نارسایی وریدی و واریس، به دلیل ایجاد اختلال در سیستم مذکور، یکی از علل اصلی تشکیل لخته خونی در این سیستم هستند.

سیگار

سیگار باعث افزایش خطر بروز بیماری های عروقی شریانی و وریدی منجمله تشکیل لخته در وریدهای عمقی می شود.

چاقی

ریسک لخته وریدهای  عمقی در افراد چاق نسبت به افراد لاغرتر بالاتر است.

 حاملگی

حاملگی به دلیل اثر فشاری رحم بر روی عروقاندام تحتانی و شکم و  ایجاد اختلا جریان خون و همچنین به دلیل ایجاد تغییرات در سیستم انعقادی، باعث افزایش ریسک تشکیل لخته می شود.

نارسایی قلب

بیماری های مختلف منجمله نارسایی قلبی، خطر تشکیل لخته را به دلایل مختلف بالا می برند.

سرطان

سرطان ها به علت ایجاد تغییرات در فاکتورهتای انعقادی خون، باعث بالا رفتن خطر ایجاد لخته در سیستم وریدی می شوند.

داروهای هورمونی

داروهای هورمونی ضد بارداری و یا داروهای هورمونی که در درمان برخی بدخیمی ها مثل سرطان سینه مصرف می شوند، باعث افزایش انعقاد پذیری خون می شوند و خطر بروز لخته های وریدی را بالا می برند.

بستری و جراحی

بستری به علت بیماری های داخلی و یا به دنبال جراحی، به دلیل بی حرکتی باعث افزایش ریسک تشکیل لخته در وریدها می شود.

بیماری‌های ژنتیکی خاص

برخی بیماری ژنتیکی مثل کمبود پروتین S و C و … باعث افزایش انعقاد پذیری در خون شده و احتمال تشکیل خود بخود لخته و یا به دنبال بستری، جراحی، حاملگی و .. در بیمار بالا می رود.

مسافرت و لخته وریدی

مسافرت طولانی از آنجا که باعث بی حرکتی طولانی می شود، یکی از عوامل مهم تشکیل لخته در عروق پا است. بنابراین می توان در سفر ملاحظاتی را در نظر گرفت تا از خطر ایجاد لخته عروق عمقی کم شود.

ملاحظات سفر برای کاهش خطر تشکیل لخته

از پوشیدن شلوار تنگ اجتناب شود.

در حین پرواز، افراد باید تحرک کافی داشته باشد و حداقل هر یک تا دو ساعت از جای خود بلند شده و در راهروی هواپیما راه برود.

در صورتی که امکان راه رفتن بیمار در پرواز وجود ندارد، فرد باید در جای خود حرکت کرده و پای خود را از مفصل مچ پا و زانو حرکت دهد و یا خود را دایما کش و قوس دهد .

بهتر است که از جوراب واریس ضد لخته استفاده شود.

بهتر است که زیر پای فرد یک کیف قرار داده شود تا پاها بالا تر قرار گیرد و جریان خون در آن تسهیل شو.

در برخی افراد، بنابر دستور پزشک از داروهای ضدانعقاد زیرجلدی جهت پیشگیری استفاده می شود.

علایم

در صورت بروز لخته در پا یا دست، خون در ندام در پشت لخته، متوقف شده و اندام مبتلا دچار درد و ورم ناگهانی می شود.

تورم و درد یکطرفه اندام قویا به نفع لخته وریدی است.

عوارض

گاهی این لخته کنده شده و از طریق ورید ابتدا وارد بطن راست و سپس وارد عروق ریه می شود و باعث انسداد در عروق ریه می شود.

به این حالت آمبولی ریه می گویند که بیماری کاملا خطرناک و گاهی حتی کشنده است.

بیمار مبتلا به آمبولی ریه، با تنگی نفس ناگهانی مراجعه می کند. سایر علایم آمبولی ریه عبارتند از:

درد ناگهانی قفسه سینه، تپش قلب ناگهانی، خلط خونی و یا بیهوشی ناگهانی.

پیشگیری

برای پیشگیری از لخته وریدهای عمقی و آمبولی ریه، باید فاکتورهای خطر قابل درمان، اصلاح شون : مثلاً همه افراد باید وزن خود را کم کرده و فعالیت کافی داشته باشند، افراد باید طی مسافرت های طولانی، از بی حرکتی طولانی اجتناب کنند، در موارد توصیه شده جوراب واریس بپوشند و در هنگام بستری یا جراحی بسته به توصیه پزشک، داروهای ضد انعقاد دریافت کنند.

درمان

درمان در اکثر موارد، دارویی است و شامل داروهای ضد انعقاد می باشد. اما همانطورکه ذکر شد، پیشگیری مهم تر و موثرتر از درمان است.

متخصص قلب و عروق | دکتر مریم طهماسبی | بهترین متخصص قلب

ما را در شبکه اجتماعی اینستاگرام دنبال کنید.