فشار خون

متخصص فشار خون

فشارخون نرمال به فشار < 120/80 اطلاق می شود. طبق جدیدترین دستورالعمل های فشارخون، فشارخون >120/80، غیرطبیعی و بالا تلقی می شود.

متخصص فشار خون در تهران

دکتر مریم طهماسبی

طبق تعریف گایدلاین، فشارخون > 130/80، فشارخون بالا و مرحله یک تلقی می شود و فشار خون > 140/90، فشار خون مرحله دو می باشد.

در برخی افراد بویژه سالمندان، تنها فشارخون ماگزیمم ( حداکثر) یا سیستولیک بالاست و در برخی دیگر بویژه جوانان، تنها فشارخون مینیمم ( حداقل ) یا دیاستولیک بالاست و در اکثر افراد هر دو فشار بالاست.

تشخیص فشارخون بالا

تشخیص فشارخون بالا گاهی پیچیده است و گاهی لازم است که فشارخون به کرات و در شرایط مختلف و با رعایت نکات تکنیکی چک شود.

زمانی تشخیص فشارخون بالا برای بیمار مطرح می شود که طی دوبار مراجعه به کلینیک فشارخون فرد بطور صحیح چک شود و فشارخون وی درمطب >130/80 شود.

درهولتر۲۴ ساعته بیمار، در صورتیکه فشارخون فرد طی روز > 130/80 و فشارخون شبانه وی >110/65 باشد، تشخیص فشارخون بالا برای بیمار مطرح می شود.

نحوه اندازه گیری فشارخون

یکی از نکات مهم در تشخیص فشار خون بالا، رعایت نکات تکنیکی است. نکات زیر در گرفتن صحیح فشارخون لازم است:

• بیمار باید حداقل از ۵ دقیقه قبل از گرفتن فشارخون، نشسته باشد.
• بیمار باید از نیم ساعت قبل از گرفتن فشارخون، ازمصرف سیگار، کافیین و ورزش اجتناب کند.
• بازوی بیمارباید در سطح قلب قرار بگیرد و روی میز یا دسته صندلی قرار بگیرد.
• فشارخون باید حداقل در دو ویزیت متفاوت چک شود.

فشار خون روپوش سفید

گاهی افرادی در مراجعه به کلینیک یا بیمارستان دچار افزایش فشارخون می شوند و در منزل فشارخون نرمال دارند.

به این حالت فشارخون روپوش سفید گویند.

این افراد دچار فشارخون بالا نیستند، اما خطر افزایش فشارخون در آینده در آنها بالاتر از افراد دیگر جامعه است.

در این موارد و در زمان هایی که تشخیص فشارخون بالا مسجل نیست، لازم است که برای بیمارهولتر ۲۴ ساعته فشارخون بسته شود تا فشارخون بالا تایید یا رد شود.

متخصص فشار خون در تهران

دکتر مریم طهماسبی

هولتر فشارخون چیست؟

هولتر فشار، فشارسنجی است که به دست بیمار بسته می شود و بیمار با آن به منزل می رود.

این دستگاه فشارخون، فشار فرد را طی ۲۴ ساعت و طی زندگی روزانه فرد اندازه می گیرد و بر اساس آن می توان تشخیص فشار خون را تایید یا رد کرد.

متخصص فشار خون در تهران

دکتر مریم طهماسبی

علت فشار خون

در اکثر موارد، فشار خون اولیه است و فشارخون بالا در اثر ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شود.

برخی فاکتورها، خطر ابتلا به فشارخون را بالا می برند. این عوامل عبارتند از :

افزایش سن

با افزایش سن، ریسک ایجاد فشارخون بیشتر می شود. تا سن ۶۴ سالگی، فشارخون بالا در مردان شایع تر است و زنان معمولاً بعد از سن ۶۵ سالگی دچار افزایش فشارخون می شوند.

نژاد

فشارخون بالا در برخی نژادها مثل نژاد آفریقایی بیشتر است. فشارخون بالا در این افراد، در سن پایین تر ایجاد می شود و احتمال بروز عوارض مثل سکته مغزی، حمله قلبی و نارسایی کلیه در این گروه نژادی بالاتر است.

سابقه خانوادگی

در کسانی که افراد خانواده آنها مبتلا به فشارخون بالا هستند، احتمال بروز فشارخون بالا به مراتب یشتر است.

اضافه وزن و چاقی

هر چه میزان وزن فرد بالاتر باشد، احتمال ابتلا به فزایش فشارخون در وی بیشتر می‌شود.

پایین بودن فعالیت فیزیکی

افرادی که فعالیت فیزیکی کمتری دارند، معمولاً ضربان قلب پایه بالاتری دارند وهمچنین ریسک بروز چاقی و فشارخون بالا ( مستقل از وزن ) در این افراد بیشتر است.

مصرف تنباکو

کشیدن سیگار یا جویدن تنباکو فشارخون را فوراً و موقتاً بالا می‌رود. درعین حال، مواد شیمیایی موجود در تنباکو به دیواره داخلی رگ آسیب می‌رسانند و بدین ترتیب ریسک انواع بیماری های قلبی عروقی، منجمله فشارخون را بالا می برند.

افزایش مصرف نمک یا سدیم

مصرف بی رویه نمک یا سدیم، باعث تجمع مایع در بدن و افزایش فشار خون می شود.

کاهش مصرف پتاسیم

پتاسیم در تنظیم میزان سدیم بدن نقش دارد. میزان کافی پتاسیم، برای سلامت قلبی عروقی ضروری است.

مصرف بی رویه الکل

مصرف بیش از حد الکل به مدت طولانی، باعث افزایش فشارخون و بیماری های قلبی عروقی می شود.

استرس

سطح بالای استرس، باعث افزایش موقت فشارخون می‌شود اما گاهی برخی رژیم های خاص افراد پراسترس مثل کشیدن سیگار و مصرف بی رویه الکل، باعث ایجاد و پیشرفت فشارخون می‌شود.

برخی بیماری ها

در برخی از بیماریها مثل دیابت ( قند خون بالا ) و آپنه خواب ( وقفه تنفسی حین خواب )، ریسک فشارخون بیشتر است.

فشارخون ثانویه

گاهی بویژه در افراد جوان، علت فشارخون بالا بیماری های زمینه ای  قابل درمان است که به این نوع فشارخون بالا، فشار خون ثانویه گویند. از علت های فشارخون ثانویه می توان به موارد زیر اشاره کرد :

تومورهای غده آدرنال یا فوق کلیه
انواع بیماری‌های کلیه
بیماری‌های تیروئید
کوآرکتاسیون آئورت
بیماری و سندرم کوشینگ
تنگی شریان کلیه
فئوکروموسایتوما
سوء مصرف مواد مثل کوکائین و آمفتامین
مصرف برخی داروها مثل برخی مسکن ها، کورتون‌ها، داروهای هورمونی و ..

متخصص فشار خون در تهران

دکتر مریم طهماسبی

علایم فشارخون بالا

فشارخون از این جهت خطرناک است که در اکثر موارد بی علامت است و به آن قاتل بی صدا می گویند. فشار خون در صورتیکه به صورت ناگهانی و شدید بالا رود، می تواند علایمی مثل سردرد، اختلال هوشیاری، درد سینه، تنگی نفس، تپش قلب، اختلال دید و ضعف اندام ها داشته باشد.

خطر فشارخون بالا

فشارخون بالا از این جهت مهم است که مهمترین عامل قابل اصلاحی است که منجر به بیماری های قلبی عروقی می شود.

با درمان فشارخون می توان از بروز این بیماری ها جلوگیری کرد.

از جمله عوارض عدم درمان فشارخون بالا عبارتند از:

گرفتگی عروق قلب، سکته قلبی و نارسایی قلبی است. به ازای هر ۲۰ میلی متر جیوه افزایش فشارخون سیستولیک یا ماگزیموم  و به ازای هر ۱۰ میلی متر جیوه افزایش فشارخون دیاستولیک یا مینیمم، ریسک مرگ قلبی و مغزی، دو برابر می شود.

متخصص فشار خون در تهران

دکتر مریم طهماسبی

سایرعوارض عدم درمان فشارخون بالا، مشکلات کلیوی مثل دفع پروتئین و نارسایی کلیه و مشکلات عروق چشم هستند.

متخصص فشار خون در تهران

دکتر مریم طهماسبی

عوارض فشارخون بالا

افزایش فشارخون باعث فشار مداوم به دیواره عروق شده و باعث آسیب عروق همه اعضای بدن می شود. به هر میزان فشارخون فرد بالاتر باشد و فرد به مدت طولانی تری مبتلا به فشارخون بالا باشد، آسیبی که به عروق وارد می‌شود، بیشتر خواهد بود.

حمله قلبی و سکته مغزی

فشار خون بالا باعث سفت و ضخیم شدن دیواره رگ ها و ایجاد پلاک‌های آترواسکلروز شده و در نهایت می‌تواند منجر به سکته قلبی و سکته مغزی شود.

آنوریسم

گاهی فشارخون بالا باعث ضعیف شدن و بیرون زدگی دیواره شریان شده و منجر به ایجاد آنوریسم می‌شود. گاهی آنوریسم پاره شده و منجر به مرگ می شود. آنوریسم می‌تواند در مغز و یا درآئورت شکمی و .. ایجاد شود و پاره شدن آن منجر به خونریزی مغزی و خونریزی شکمی می شود.

نارسایی قلبی

در اثر فشارخون، ابتدا دیواره قلب ضخیم شده و باعث ایجاد نارسایی دیاستولی قلب ( اختلال در ریلکس شدن عضلات قلب ) می شود. در درازمدت فشارخون می‌تواند منجر به آسیب شدیدتر و نارسایی سیستولی شود که در آن قدرت انقباضی قلب کاهش می‌یابد.

آسیب عروق کلیوی

ناشی از فشارخون باعث دفع پروتئین و نارسایی کلیه می شود.

آسیب عروق چشم

فشارخون بالا در دراز مدت باعث آسیب به عروق چشم و اختلال دید می شود.

سندروم متابولیک

در سندروم متابولیک چند شاخص وجود دارد که عبارتند از :

چاقی، افزایش تری گلیسیرید، کاهش HDL، افزایش فشارخون و افزایش سطح انسولین و مقاومت به انسولین. فرد مبتلا به سندروم متابولیک، ریسک بالاتری برای ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی دارد.

اختلال حافظه و دمانس

فشار خون به مدت طولانی باعث ایجاد اختلال حافظه و دمانس می شود.

درمان فشارخون بالا

قدم اول در درمان فشارخون بالا، تغییر رویه زندگی است.

این اقدامات شامل کاهش مصرف نمک سدیم، افزایش مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم در حد مجاز، کاهش وزن، رژیم غذایی DASH ( که از نظر پتاسیم، منیزیم و کلسیم، پروتئین و فیبر غنی است و از نظر چربی تام و اشباع و قند پائین است. ) و ورزش است.

درمان قطعی فشارخون بالا به استثنا موارد با علت ثانویه ممکن نیست. اما کنترل دقیق فشارخون کاملا ممکن و اغلب ساده است. درمان در هر بیماری، شامل اقدامات غیردارویی و دارویی می باشد. در این بخش، به درمان غیردارویی فشارخون بالا می پردازیم.

رژیم غذایی

در مطالعات انجام شده، دو نوع رژیم غذایی جهت کاهش فشارخون بررسی شده اند : رژیم مدیترانه ای و رژیم غذایی DASH.

رژیم مدیترانه ای

با این رژیم غذایی، فشار خون اندکی کاهش می یابد و ریسک سکته مغزی به دنبال فشارخون بالا نیز کاهش می یابد. رژیم مدیترانه ای، در کل حاوی مقادیر بیشتری از میوه ها بویژه میوه های تازه و سبزیجات است.

همچنین این نوع رژیم غذایی، حاوی مقادیر بیشتری از غلات، نان، برنج و پاستا و همینطور ماهی حاوی اسید چرب امگا ۳ می باشد.

در این نوع رژیم، میزان گوشت قرمز با مقادیر کمتری وجود دارد و همچنین از لبنیات کم چرب تر استفاده می شود. روغن زیتون و کانولا، آجیل مثل گردو، بادام و فندق از اجزا این رژیم هستند و مارگارین به جای کره استفاده می شود.

با رژیم مدیترانه ای به صورت کلی، چربی حدود ۳۵-۳۲% کل کالری را شامل می شود، میزان چربی اشباع نسبتا پایین و ۱۰-۹% کالری تام را شامل می شود، میزان چربی غیر اشباع بویژه امگا ۳ نسبتا بالاتر است و میزان روزانه مصرف فیبر حدود ۳۷-۲۷ گرم در روز است.

رژیم غذایی DASH

با رژیم غذایی مذکور، فشارخون سیستولیک تا ۵ mm Hg کاهش می یابد. میزان میوه، سبزیجات، لبنیات کم چرب، غلات، مرغ و ماهی و آجیل در این رژیم بالاتر است. این رژیم حاوی مقادیر بیشتری از پتاسیم، منیزیم، کلسیم، فیبر و پروتئین است. میزان شیرینی، نوشیدنی های قندی، گوشت قرمز، چربی و کلسترول و همچنین چربی اشباع در این رژیم بسیار کمتر است.

کاهش مصرف سدیم ( نمک )

در کشورهای غربی، اکثر سدیم مصرفی در غذاهای بسته بندی شده و غذاهای رستوران ها وجود دارد. اما در کشورهای آسیایی، سدیم مصرفی عمدتا در نمک اضافه شونده سر سفره می باشد.

افزایش مصرف سدیم باعث افزایش فشارخون می شود. افزایش مصرف نمک و سدیم، با افزایش خطر سکته مغزی، مرگ در اثر سکته مغزی و مرگ در اثر بیماری قلبی همراه است.

کاهش میزان مصرف سدیم، باعث کاهش فشارخون می شود. در مطالعات انجام شده، نشان داده شده است که کاهش هر ۱ گرم از سدیم مصرفی، باعث کاهش حدود mm Hg 3-4 در فشارخون سیستولیک فرد می شود. به طورکلی، بهتر است که مصرف روزانه سدیم ۲.۴ – ۱.۲ گرم در روز باشد.

افزایش مصرف پتاسیم

در مطالعات انجام شده، ارتباط معکوس بین میزان پتاسیم مصرفی و فشارخون دیده شده است. افزایش میزان مصرف پتاسیم، باعث کاهش فشارخون و کاهش خطر بیماری عروق قلبی، نارسایی قلبی و مرگ ومیر می شود. البته در کسانیکه نارسایی کلیه دارند،مصرف پتاسیم می تواند بسیار خطرناک باشد.

کاهش مصرف الکل

افزایش میزان مصرف الکل، باعث افزایش فشارخون در فرد می شود. در یک شبانه روز، یک واحد الکل برای زنان و حداکثر دو واحد برای مردان مجاز است.

افزایش فعالیت فیزیکی

عدم فعالیت فیزیکی، باعث افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی می شود. ورزش باعث کاهش وزن، کاهش چربی احشایی (شکمی) و کاهش ریسک بیماری قلبی عروقی و مغزی می شود.

گایدلاین های قلب آمریکا، ورزش منظم را جهت کاهش خطرات قلبی عروقی توصیه می کنند.

ورزش منظم در همه افراد باعث کاهش فشارخون سیستولیک فرد تا mmHg 5 می شود.

میزان فعالیت توصیه شده، حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت هوازی متوسط یا ۷۵ دقیقه در هفته  فعالیت هوازی شدید می باشد.

افزایش فعالیت فیزیکی، باعث کاهش فشارخون، کنترل استرس و کنترل سایر فاکتورهای خطر و کنترل وزن می شود.

حفظ وزن مناسب

حفظ وزن مناسب، در کنترل و درمان فشارخون موثر است. با هر کیلو کاهش وزن، فشار خون یک میلیمتر جیوه کاهش می یابد.

قطع مصرف سیگار

سیگار، باعث آسیب به دیواره داخلی رگ و ایجاد آترواسکلروز و افزایش فشار خون می شود و قطع مصرف سیگار به کنترل فشارخون کمک می کند.

متخصص فشار خون در تهران

دکتر مریم طهماسبی

در نهایت برای کنترل فشارخون باید از دارو استفاده کرد.

درمان دارویی فشارخون

برای درمان فشارخون بالا، حتما دارو لازم است.

داروهای مختلفی جهت درمان فشارخون وجود دارد که بر حسب شرایط بیمار به دستور پزشک تجویز می شود. در مبحثی جداگانه، در مورد داروها صحبت خواهد شد.

انواع داروهای ضد فشارخون وجود دارند که جهت درمان به صورت تکی یا ترکیبی استفاده می شوند.

داروهای خانواده ACEI

داروهایی مثل کاپتوپریل، انالاپریل و لیزینوپریل، از این دسته دارویی هستند. این داروها از جذب آب و سدیم در کلیه ها جلوگیری کرده و همچنین  باعث گشاد شدن عروق در بدن می شوند و باعث کاهش فشار خون در فرد مبتلا می شوند. عوارض اصلی این داروها عبارتند از افزایش پتاسیم خون، سرفه خشک و واکنش های حساسیتی. این داروها در حاملگی مطلقا ممنوع می باشند.

داروهای خانواده ARB

داروهای این خانواده دارویی، داروهایی مثل لوزارتان و والزارتان می باشند. این داروها مثل داروهای گروه بالا، مانع بازجذب سدیم و آب از کلیه ها شده و همچنین باعث گشادی عروق شده و باعث کاهش فشارخون می شوند. این خانواده دارویی نیز در حاملگی مطلقا ممنوع می باشند.

داروهای خانواده بلوک کننده بتا

داروهـای بتا بلوکر یا بلوک کننده گیرندهای بتا، داروهایی مثل پروپرانولول، آتنولول، متورال یا متوپرولول، کارودیلول، بیزوپرولول یا کنکور و ..‌ می باشند. در حال حاضر، این داروها به عنوان داروهای قدم اول در درمان فشار خون بکار نمی روند. عوارض عمده آنها عبارتند از :  کاهش ضربان قلب و انواع بلوک های قلبی ، تشدید علایم آسم، ضعف و خستگی، افسردگی، مشکلات جنسی.

داروهای بلوک کننده کانال کلسیمی

این داروها، باعث گشاد شدن عروق خونی می شوند. به دنبال گشاد شدن عروق خونی، فشارخون در فرد کاهش می یابد.

این داروهـا عبارتند از : آملودیپین، دیلتیازم ، وراپامیل و …. عارضه عمده آملودیپین ورم پاها بویژه قوزک پاها می باشد.

دیورتیک های تیازیدی

این داروهـا، باعث دفع آب و نمک از کلیه ها شده و با کاهش حجم داخل عروقی و همچنین سدیم خون، منجر به کاهش فشارخون فرد می شوند. دیورتیک های تیازیدی، یکی از انواع دیورتیک ها می باشند. عوارض عمده عبارتند از : کاهش پتاسیم خون، افزایش کلسیم خون، نقرس.

داروهای بلوک کننده کانال آلفا

داروهای این خانواده، داروهایی مثل پرازوسین، ترازوسین و تامسولوسین می باشند. این داروها با ایجاد گشادی عروق، باعث کاهش فشارخون می شوند. این داروها در درمان بزرگی خوش خیم پروستات نیز کاربرد دارند. عوارض عمده  داروهای بلوک کننده گیرنده های آلفا عبارتند از : کاهش فشارخون وضعیتی ( سبکی سر و زمین خوردن و بیهوشی به دنبال ایستادن )، افزایش میزان ادرار و بی اختیاری ادراری، ا فسردگی و ناتوانی جنسی.

متخصص فشار خون در تهران

دکتر مریم طهماسبی

دکتر مریم طهماسبی | instagram | بهترین متخصص واریس