انواع بیماری های قلبی عروقی

انواع بیماری های قلبی عروقی

دکتر مریم طهماسبی |  متخصص قلب و عروق

اکثر افراد درک درستی از بیماری‌های قلبی عروقی ندارند و بیماری های قلبی را به شکل یک بیماری واحد با علائم مشخص می دانند. درحالیکه ساختار قلب، از اجزای مختلفی تشکیل شده است و هر کدام از این اجزا می‌توانند دچار اختلال و بیماری شوند و علائم جداگانه‌ای ایجاد کنند. اگرچه علایم مشترک زیادی در انواع بیماری های قلبی وجود دارد. در این مبحث به طور اجمالی به بررسی اجزای مختلف سیستم قلبی عروقی و بیماری های آن ها می‌پردازیم.

انواع بیماری های قلبی عروقی
بیماری‌های قلبی به انواع زیر تقسیم می‌شوند :
۱- درگیری عروق قلبی : گرفتگی عروق، سکته قلبی.
۲- درگیری شریان آئورت : فشار خون بالا.
۳- اختلالات ریتم قلبی : انواع آریتمی ها>
4- بیماری‌های مادرزادی قلبی.
۵- بیماری های دریچه های قلبی.
۶- انواع عفونت و التهاب قلب : پریکاردیت، میوکاردیت، اندوکاردیت.

علایم بیماری های قلبی عروقی

علائم بر حسب نوع بیماری متفاوت است، اما یکسری علائم مشترک در اکثر بیماریهای قلبی وجود دارد. این علایم عبارتند از : درد سینه، تنگی نفس، تپش قلب، سبکی سر و بیهوشی.

درگیری عروق قلبی

شکل‌گیری و تشکیل پلاک چربی در عروق کرونر که آترواسکلروز نامیده می شود، باعث آسیب عروق قلبی و در نهایت عضلات قلب می‌شود. رگهای کرونر، عروقی هستند که روی سطح قلب حرکت کرده و شاخه‌هایی به داخل عضلات قلب می‌فرستند و مسئول خونرسانی و تامین منابع غذایی و اکسیژن به قلب می باشند. انسداد عروق کرونر باعث ایجاد درد سینه به ویژه در فعالیت، تنگی نفس به ویژه در فعالیت و گاهی بروز سکته قلبی و یا حتی مرگ می‌شود. سکته قلبی خود می‌تواند منجر به آریتمی های خطرناک، نارسایی قلبی، مشکلات دریچه‌ای و یا حتی مرگ شود.
علائم درگیری عروق قلب گاهی در زنان و مردان متفاوت است. به عنوان مثال مردان بیشتر دچار درد سینه می شوند، درحالیکه زنان معمولاً علائم دیگری مثل تنگی نفس، تهوع، ضعف و غیره را تجربه می‌کنند. در کل علائم عمده گرفتگی عروق کرونر عبارتند از : درد قفسه سینه، سنگینی قفسه سینه، سوزش سینه، احساس خفگی و تنگی نفس، درد فک، گردن و پشت، درد دست ها به ویژه دست چپ و گاهی درد در ناحیه شکم و بویژه ناحیه معده.

تشخیص انسداد عروق قلبی

تشخیص انسداد عروق کرونر، ابتدا بر اساس شرح حال و سپس تست های تشخیصی غیر تهاجمی مثل نوار قلب، اکوکاردیوگرافی، تست ورزش، استرس اکو، اسکن هسته ای، سی تی آنژیوگرافی و در نهایت آنژیوگرافی می باشد.

فاکتورهای خطر درگیری عروق قلب

افزایش سن: افزایش سن، ریسک بروز بیماری های عروق کرونر را افزایش می دهد.
جنس : احتمال درگیری عروق کرونر در مردان از زنان بیشتر است و بروز این بیماری در زنان بعد از یائسگی افزایش می یابد.
سیگار : نیکوتین باعث سفتی عروق می‌شود و مونوکسید کربن، به لایه داخلی عروق آسیب می‌زند و رگ را مستعد ایجاد آترواسکلروز می‌کند. حمله قلبی در افراد سیگاری نسبت به افراد غیر سیگاری بیشتر است. همچنین سیگار سایر عروق بدن مثل عروق مغز و عروق اندام را درگیر می‌کند و باعث بروز سکته مغزی و یا از دست رفتن اندام می‌شود.
سابقه خانوادگی : سابقه خانوادگی یکی از فاکتورهای خطر مهم در ایجاد بیماری های عروق کرونر است.
تغذیه بد : غذاهای حاوی چربی، قند و نمک بالا، فرد را مستعد انواع بیماری‌های قلبی عروقی می کنند.
فشارخون بالا : فشارخون بالای کنترل نشده، باعث باعث سفتی و ضخامت عروق و افزایش ضخامت عضله قلب شده و فرد را مستعد درگیری عروق کرونر و سکته قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی، آریتمی های قلبی و نارسایی کلیه و غیره می کند.
چربی خون بالا : چربی خون بالا به ویژه افزایش چربی مضر LDL ، تشکیل پلاک آترواسکلروتیک در عروق را افزایش داده و باعث درگیری عروق قلبی و عروقی مغزی می‌شود و نهایتاً می تواند منجر به سکته قلبی و سکته مغزی ‌شود.
دیابت : افزایش قند خون، ریسک بیماری های قلبی عروقی را بشدت بالا می‌برد.
چاقی : چاقی از ریسک فاکتورهای مهم بیماری‌های قلبی عروقی است. در ضمن افراد چاق بیشتر از افراد با وزن نرمال، مبتلا به فشارخون بالا، دیابت و چربی خون بالا می شوند که هر کدام از این موارد، مستقلاً ریسک بیماری های قلبی عروقی را بالا می برند.
کاهش فعالیت فیزیکی : کاهش فعالیت فیزیکی باعث افزایش وزن، افزایش فشارخون، مقاومت به انسولین و افزایش چربی خون می شود و ریسک بیماری‌های قلبی عروقی را بالا می‌برد.
استرس : استرس حاد و مزمن و مداوم، هردو از فاکتورهای خطر کمتر مورد توجه در بیماری های قلبی عروقی می باشند.

آریتمی ها

گاه ریتم طبیعی قلب دچار اختلال می‌شود و ممکن است که نامنظم شده و یا سرعت ضربان، تند و یا کند شود. آریتمی ها، انواع بی‌خطر و خطرناک دارند. در اکثر موارد، نیاز به درمان خاصی نمی باشد، اما گاهی نیاز به تعبیه باتری قلبی تک حفره ای یا دو حفره ای، تعبیه ICD، ابلیشن، داروهای ضد آریتمی و یا داروهای ضد انعقاد دارند.

علائم آریتمی ها

علایم آریتمی ها عبارتند از : تپش قلب، احساس لرزش در سینه یا بدن، احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه، تنگی نفس، سبکی سر و گیجی، بیهوش شدن و یا مرگ ناگهانی. گاهی هم بیمار هیچگونه علامتی ندارد و آریتمی کاملا بطور اتفاقی یافت می شود.

تشخیص آریتمی ها

تشخیص آریتمی ها بر اساس شرح حال بیمار و معاینه و سپس نوار قلب،هولتر ریتم، EPS و غیره می باشد.

علل ایجاد آریتمی

علل ایجاد آریتمی، درگیری سیستم الکتریکی قلب است. قلب دارای یک سیستم الکتریکی با قابلیت تولید و هدایت ضربان می‌باشد. ضربان در نقطه‌ای در دهلیز راست به نام گره دهلیزی تولید شده و از طریق سیستم الکتریکی به کل قلب هدایت می‌شود و باعث ایجاد انقباض حفره های قلبی و پمپاژ خون می‌شود. علل اختلال در سیستم الکتریکی قلب و ایجاد آریتمی ها عبارتند از : یماریهای عروق کرونر، دیابت، فشارخون بالا، سوء مصرف مواد، مصرف بیش از حد الکل و کافئین و سیگار، بیماری‌های مادرزادی قلب، بیماری‌های دریچه‌ای قلب، بیمماری های عضلات قلب، آپنه خواب، چاقی، استرس و ….
در کسانی که عضلات قلب و دریچه ها نرمال هستند، معمولاً موارد آریتمی های خطرناک به ندرت اتفاق می‌افتد. ( البته به جز اختلالات مادرزادی خطرناک ریتم مثل QT طولانی و…). اما در کسانی که بیماری زمینه‌ای عضله قلب و دریچه دارند، احتمال بروز آریتمی های خطرناک و کشنده بالاتر است.

بیماری‌های مادرزادی قلب

برخی از افراد با بیماری های مادرزادی قلبی متولد می شوند. برخی از این اختلالات، خود بخود و با گذشت زمان مرتفع می‌شوند، اما گاهی اختلالات شدید بوده و نیازمند اقدامات جدی درمانی مثلاً جراحی می باشند.

علائم بیماری‌های مادرزادی قلب

علائم بیماری‌های مادرزادی قلب عبارتند از: تغییر رنگ پوست، ناخن و لب به رنگ آبی یا طوسی که به آن سیانوز گفته می شود، تورم پاها و شکم و اطراف چشم، تنگی نفس، عدم وزن گیری و…
گاهی برخی بیماری های مادرزادی قلبی خفیف، در نوزادی و کودکی هیچگونه علائم جدی ندارد و تا بزرگسالی تشخیص داده نمی‌شوند و در بزرگسالی، فرد با علائمی مثل تنگی نفس فعالیتی، ورم، سیانوز و… مراجعه می کند.

تشخیص بیماری‌های مادرزادی قلب

تشخیص این دسته از بیماری ها، بر اساس شرح حال و معاینه و اکوکاردیوگرافی دقیق و تخصصی می باشد. اکوکاردیوگرافی در واقع یک روش سونوگرافی است که قلب و اجزای آن با روش سونوگرافی و بصوت مستقیم دیده و بررسی می‌شوند.

انواع کاردیومیوپاتی ها یا بیماری‌های عضلات قلب

این دسته از بیماری‌های قلبی، در واقع درگیری عضلات قلب هستند که می‌توانند بطن چپ یا بطن راست و یا هر دو بطن را به طور همزمان درگیر کنند. کاردیومیوپاتی ها به انواع احتقانی، هایپرتروفیک و رستریکتیو تقسیم می‌شوند. نوع احتقانی، شایعترین نوع می باشد و نوع رستریکتیو، کمترین شیوع را دارد.

علایم کاردیومیوپاتی ها

این بیماری ها معمولا در مراحل اولیه، هیچگونه علائمی ندارند و به تدریج و با پیشرفت و افزایش شدت بیماری، علائم زیر ایجاد می شود : تنگی نفس فعالیتی و در موارد شدید تنگی نفس حین استراحت، ورم پاها، ورم شکم، ضعف و خستگی، ضربان نامنظم، سبکی سر، بیهوش شدن، انواع آریتمی ها و…

تشخیص کاردیومیوپاتی ها

تشخیص انواع کاردیومیوپاتی ها، ابتدا بر اساس شرح حال و سپس تست های تشخیصی غیر تهاجمی مثل نوار قلب و اکوکاردیوگرافی می باشد.

کاردیومیوپاتی دیلاته یا احتقانی

این نوع کاردیومیوپاتی، باعث گشادی و نارسایی بطن می‌شود و شایع‌ترین نوع در میان انواع کاردیومیوپاتیها می باشد.
علل کاردیومیوپاتی دیلاته یا احتقانی عبارتند از : درگیری عروق کرونر و کاهش خونرسانی مزمن به عضلات قلب، سکته قلبی، عفونت و التهاب عضله قلب یا میوکاردیت، برخی انواع داروها مثل داروهای درمان کننده انواع سرطان‌ها و علل ژنتیکی.
البته گاهی هیچ علت مشخصی یافت به عنوان عامل این بیماری یافت نمی‌شود که به این موارد، نارسایی قلبی ایدیوپاتیک می‌گویند.

کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

در این نوع کاردیومیوپاتی، دیواره قلب و مشخصا بطن چپ، به طور نامتقارن ضخیم شده و بیمار مستعد تنگی در مسیر خروجی قلب و آریتمی های خطرناک می شود. این بیماری زمینه ژنتیکی دارد. البته معمولاً تظاهرات بیماری در سنین نوجوانی و جوانی ظاهر می‌شود.

کاردیومیوپاتی رستریکتیو

این نوع کاردیومیوپاتی، کمترین شیوع را در میان کاردیومیوپاتی ها دارد. در این بیماری، عضلات قلب سفت شده و قابلیت ارتجاعی و ریلکس شدن خود را از دست می‌دهند و ریلکس شدن و انبساط عضلات قلب به دنبال انقباض آن، مختل می‌شود.

انواع عفونت قلب

قلب اجزای مختلفی دارد که هر کدام از این اجزا می توانند دچار التهاب و عفونت شوند.

میوکاردیت

میوکاردیت، در واقع التهاب عضله قلب است. معمولاً یک عامل ویروسی باعث بروز میوکاردیت می‌شود. اما گاهی این بیماری در اثر واکنش التهابی به برخی داروها و یا در سیر برخی بیماری‌های التهابی ایجاد می‌شود.

علائم میوکاردیت

علائم میوکاردیت عبارتند از درد سینه، ضعف، تنگی نفس، آریتمی و ..
میوکاردیت شدید می تواند منجر به آسیب شدید عضله قلبی و نارسایی قلبی و گاهی مرگ شود.

پریکاردیت

پریکاردیت التهاب پرده دور قلب می باشد. پریکارد، یک پرده دو لایه است که دور قلب را احاطه کرده است و وظیفه آن محافظت از قلب و تسهیل حرکت قلب در قفسه سینه می‌باشد. پریکاردیت التهاب این پرده است و معمولاً به دنبال یک عفونت ویروسی رخ می دهد، اما گاهی در سیر برخی بیماری‌های التهابی، سرطان‌ها، مشکلات تیروئیدی و مشکلات کلیوی رخ می دهد.

علائم پریکاردیت

علائم پریکاردیت عبارتند از درد قفسه سینه، تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، تب و …
درد سینه در پریکاردیت، تیز و شدید است و درد قفسه سینه به پشتانتشار پیدا می کند. این درد با دراز کشیدن و یا تنفس و یا عطسه و سرفه بدتر شده و با نشستن و خم شدن به جلو بهتر می‌شود.

اندوکاردیت

اندوکاردیت درواقع، عفونت لایه داخلی قلب و دریچه ها می باشد. این بیماری بسیار نادر، اما درعین حال بسیار خطرناک است.

علائم اندوکاردیت

علائم اندوکاردیت عبارتند از تب، تنگی نفس، ضعف، ضایعات پوستی و…
افرادی که دریچه مصنوعی قلب دارند و یا معتادان تزریق، مستعد بروز اندوکاردیت می باشند.

مشکلات دریچه های قلب

قلب، ۴ دریچه دارد که عبارتند از : دریچه های میترال و تریکوسپید که به ترتیب بین دهلیز- بطن چپ و دهلیز- بطن راست قرار دارند و همچنین دریچه های آئورت و پولمونر که به ترتیب بین بطن چپ – شریان آئورت و بطن راست – شریان پولمونر قرار دارند.
هر کدام از این دریچه ها به دلایل مختلف می توانند مبتلا به بیماری شده و دچار تنگی یا نارسایی ( گشادی ) شوند.

علایم مشکلات دریچه های قلب

علائم درگیری دریچه ها به طور کی عبارتند از : ضعف، تنگی نفس، ضربان نامنظم و انواع آریتمی، ورم پاها و شکم، درد سینه، بیهوشی و …

علل مشکلات دریچه های قلب

علل بیماری‌های دریچه‌ای عبارتند از : روماتیسم قلبی، عفونت‌ دریچه ها ( اندوکاردیت )، بیماری های بافت همبند، درگیری عروق کرونر، افزایش سن و تخریب دریچه، بیماریهای منجر به افزایش فشار شریان پولمونر مثل نارسایی قلب و بیماری های ریوی و …

تشخیص بیماری های دریچه های قلب

تشخیص انواع این درگیری ها، ابتدا بر اساس شرح حال و معاینه و سپس تست های تشخیصی غیر تهاجمی مثل نوار قلب و اکوکاردیوگرافی می باشد.

عوارض بیماری های قلبی عروقی

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی، یکی از عوارض انواع بیماری های قلبی می باشد. گرفتگی عروق کرونر و سکته قلبی، فشارخون بالا، بیماری‌های دریچه‌ای و کاردیومیوپاتی ها و میوکاردیت، در نهایت می توانند منجر به نارسایی قلبی شوند. نارسایی قلبی به انواع سیستولیک ( اختلال انقباض قلب ) و دیاستولیک ( اختلال ریلکس شدن عضله قلب ) تقسیم می شود. نارسایی قلبی می تواند منجر به تنگی نفس فعالیتی و ورم شود.

حمله قلبی

زمانیکه یک لخته خون، رگ قلب را به طور حاد و شدید یا کامل ببندد، سکته قلبی رخ می دهد. معمولا لخته خون بر روی یک پلاک آترواسکلروتیک تشکیل می‌شود. حمله قلبی می تواند منجر به مشکلاتی مثل نارسایی قلب، مشکلات دریچه های، آریتمی ها ی خطرناک و گاهی مرگ شود.

سکته مغزی

فاکتورهای خطری که منجر به گرفتگی عروق قلب می شوند، همچنین می‌توانند منجر به درگیری عروق گردن و مغز شده و باعث بروز سکته مغزی ‌شوند. گاهی هم برخی بیماری های قلب ( مثل مشکلات دریچه ای مثلا تنگی دریچه میترال، آریتمی ها مثل ریتم AF، نارسایی قلبی و تشکیل لخته خون در بطن چپ )، با فرستادن لخته به عروق مغز، منجر به سکته مغزی می شوند.

مرگ ناگهانی

مرگ ناگهانی از عوارض انواع بیماری های قلبی عروقی مثل نارسایی قلب، سکته قلبی، انواع آریتمی های خطرناک و ..می باشد.

دکتر مریم طهماسبی | instagram | بهترین متخصص واریس