افزایش ضخامت بطن چپ یا هایپرتروفی بطن چپ :
به افزایش ضخامت بطن چپ، هایپرتروفی بطن چپ می گویند. بطن چپ حفره اصلی است که مسوولیت پمپاژ خون به سرتاسر بدن را به عهده دارد. افزایش ضخامت دیواره بطن چپ باعث میشود که بطن چپ قابلیت الاستیسیته و ارتجاعی خود را از دست بدهد و همواره فشار در حفره سمت چپ ( بطن چپ ) بیشتر از حالت عادی باشد. این مساله باعث می شود که فرد دچار نارسایی قلبی دیاستولی شود. گاهی در مواردی اگر عامل اصلی ایجاد کننده هایپرتروفی بطن چپ باقی بماند، کارایی انقباضی عضلات بطن کاهش یافته و فرد دچار نارسایی قلبی سیستولی میشود.
مهمترین علت ایجاد هایپرتروفی بطن چپ، فشار خون بالا و مزمن و کنترل نشده است. هایپرتروفی بطن چپ باعث میشود که فرد در معرض خطر بروز نارسایی احتقانی قلبی قرار بگیرد. درمان فشار خون میتواند تا حدی باعث برگشت این افزایش ضخامت بطن شود.
علائم افزایش ضخامت بطن چپ یا هایپرتروفی بطن چپ :
این مسئله معمولاً به تدریج ایجاد میشود و فرد ممکن است که در اوایل، هیچ گونه علامت و نشانه ای نداشته باشد. اما افرادی که افزایش ضخامت بطن چپ دارند، دچار نارسایی احتقانی قلبی سیستولیک و دیاستولیک میشوند.
علائم شایع عبارتند از : تنگی نفس بویژه هنگام فعالیت، ضعف، دردسینه با فعالیت، تپش قلب، ضربان نامنظم، ضربان محکم، احساس گیجی و سبکی سر.
علل افزایش ضخامت بطن چپ یا هایپرتروفی بطن چپ :
علل مختلفی وحود دارند که باعث میشوند سایز سلول های عضلانی بطن افزایش یافته و همچنین بافت غیر طبیعی در اطراف این سلول های بزرگ شده ایجاد شوند. سلولهای عضلانی بطن چپ، در پاسخ به یک سری محرک ها بزرگ می شوند. با بزرگ شدن سلول های دیواره بطن چپ، دیواره بطن چپ ضخیم می شود و باعث می شود که عضله قلب کارکرد انقباضی بیشتر و موثرتری پیدا کند. این محرکها عبارتند از : افزایش فشارخون، تنگی دریچه آئورت و….
فشار خون بالا و … باعث می شوند که بار کاری عضله قلب افزایش یابد. زمانی که بار کاری بطن چپ در اثر عواملی مثل فشار خون بالا و تنگی دریچه آئورت افزایش مییابد، سلولهای عضلانی از نظر حجم بزرگتر شده و در نهایت دیواره بطن ضخیمتر میشود. گاهی هم سایز خود حفره بطن چپ افزایش مییابد. گاهی موارد، برخی بیماریهای خاص ژنتیکی بدون وجود عامل خاص بیرونی مثل فشارخون، باعث افزایش ضخامت بطن چپ می شوند.
افزایش فشار خون
شایعترین علت هایپرتروفی بطن چپ، فشارخون بالا، مزمن و کنترل نشده است. بیش از یک سوم افراد با فشار خون بالا، هنگام تشخیص فشارخون، شواهد ضخامت دیواره بطن را در نوار قلب و اکوکاردیوگرافی دارند.
تنگی دریچه آئورت
در این بیماری، دریچه آئورت به علل مختلف مثل روماتیسم قلبی، افزایش سن و دریچه آئورت دولتی، تنگ میشود. بنابراین بطن چپ برای پمپاژ خون از خلال این دریچه تنگ، نیاز به قدرت و کار انقباضی سختتر و موثری دارد لذا در اثر زمان، دیواره قلب ضخیم شده و هایپرتروفی بطن چپ رخ می دهد.
تمرینات ورزشی سخت
ورزش سخت و طولانی و یا ورزش های مقاومتی، باعث ایجاد هایپرتروفی و ضخامت بطن چپ می شوند.
بیماری کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک : این یک بیماری ژنتیکی است که در آن، یک ژن خاص بدون وجود عامل بیرونی مثل فشار خون بالا یا تنگی دریچه آئورت، باعث افزایش ضخامت سلولهای عضلانی قلب می شود.
آمیلوئیدوز
آمیلوییدوز، یک بیماری خاص است که در آن، پروتئین های غیرطبیعی در ارگانهای مختلف تجمع می یابند. درصوزتیکه این پروتئین ها در عضله قلب تجمع یابند، باعث ضخامت یا هایپرتروفی بطن چپ می شوند.
عوامل خطر هایپرتروفی بطن چپ :
افزایش سن : هایپرتروفی بطن چپ، در افراد مسن شایع تر است.
افزایش وزن : افزایش وزن،”باعث افزایش فشارخون و هایپرتروفی بطن چپ می شود.
سابقه خانوادگی : برخی عوامل ژنتیکی خاص، باعث ایجاد هایپرتروفی بطن چپ می شوند. دیابت : ریسک بروز هایپرتروفی بطن چپ، در افراد دیابتیک بیشتر است. نژاد : برخی نژادهای خاص، ریسک بیشتری برای هایپرتروفی بطن چپ دارند، بعنوان مثال، سیاهپوستان در حضور فشارخون مشابه باسفیدپوستان، احتمال بروز هایپرتروفی بطن چپ بیشتری دارند.
جنسیت : زنان در حضور فشارخون مشابه، ریسک بیشتری برای ابتلا به هایپرتروفی بطن چپ دارند.
عوارض هایپرتروفی بطن چپ :
افزایش ضخامت یا هایپرتروفی بطن چپ، باعث ایجاد تغییرات ساختاری و عملکردی بطن چپ می شود و در نتیجه الاستیسیته و حالت ارتجاعی عضلانی قلب کاهش می یابد. این مساله باعث می شود که قابلیت اتساع بطن چپ در حین فاز دیاستول یا انبساط کاهش یابد و بطن چپ به اندازه کافی پر نشود و لذا نارسایی احتقانی دیاستولی قلب رخ می دهد.
در ابتدا، افزایش ضخامت عضله بطن چپ، باعث افزایش کارکرد انقباضی بطن چپ می شود، اما از آنجا که سلولها، غیرطبیعی هستند و همچنین بافت غیرطبیعی در اطراف آنها وجود دارد، در نهایت سلولهای عضلانی قلبی قدرت انقباض خود را از دست داده و نارسایی سیستولی قلب رخ می دهد.
در اثر هایپرتروفی بطن چپ، فشار روی عروق کرونر خونرسان قلب رخ می دهد و کاهش خونرسانی به عضلات قلب رخ می دهد.
از دیگر عوارض هایپرتروفی، بروز آریتمی بویژه ریتم فیبریلاسیون دهلیزی است.
عوارض کمتر شایع عبارتند از : سکته قلبی، سکته مغزی، ارست ناگهانی و مرگ.
جلوگیری از هایپرتروفی بطن چپ :
برای جلوگیری از هایپرتروفی یا افزایش ضخامت بطن چپ، بهتر است موارد زیر رعایت شوند :
مانیتور کردن فشارخون: لازم است که افراد بهطور روتین فشار خون خود را مانیتور کنند و در صورت مواجهه با افزایش فشارخون، بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنند.
حفظ وزن مناسب : یک ارتباط مستقیم بین افزایش وزن و افزایش فشارخون وجود دارد. بنابراین بهتر است افراد با ورزش و رژیم غذایی مناسب، دایما وزن خود را کنترل کنند.
افزایش فعالیت فیزیکی : فعالیت فیزیکی مناسب در کاهش فشار خون و کنترل وزن، موثر است. بنابراین بهتر است که فعالیت ورزشی متوسط حداقل ۳۰ دقیقه در روز در اکثر روزهای هفته انجام شود.
رژیم غذایی مناسب : افراد باید از چربی اشباع و نمک اجتناب کنند و مقادیر بیشتری میوه و سبزیجات مصرف کنند.
اجتناب از مصرف الکل و ترک سیگار : این موارد باعث حفظ کلی سلامت می شود.
تشخیص هایپرتروفی بطن چپ :
نوار قلب : توار قلب در واقع فعالیت الکتریکی قلب را ثبت میکند. در بزرگی عضلات بطن چپ یا هایپرتروفی بطن چپ، گاهی شواهدی در نوار قلب دیده میشود که پزشک را مشکوک به وجود هایپرتروفی بطن چپ میکند. اکوکاردیوگرافی : اکوکاردیوگرافی در واقع بررسی سونوگرافیک قلب است و یکی از بهترین روش های تشخیص هایپرتروفی بطن چپ است. در حین اکوکاردیوگرافی، عضلات قلب دیده می شوند و می توان سایز دیواره بطن را تعیین کرد.
درمان هایپرتروفی بطن چپ :
جهت درمان هایپرتروفی بطن چپ، بهتر است که زمینه ایجاد آن برطرف شود: مثلاً فشار خون بیماران با دارو کنترل شود و یا در مواردی که تنگی شدید دریچه آئورت وجود دارد، دریچه آئورت تعویض شود.
همچنین در صورت وجود آپنه خواب، این بیماری باید درمان شود. زیرا آپنه خواب یکی از موارد ایجاد کننده فشار خون بالا و هایپرتروفی بطن است.