پر کاری تیروئید
دکتر مریم طهماسبی | بهترین متخصص قلب
پرکاری تیروئید زمانی ایجاد میشود که غده تیروئید مقادیر بیشتری از هورمون تیروئید را تولید و آزاد کند. پرکاری تیروئید باعث افزایش متابولیسم بدن، کاهش وزن، ضربان سریع و نامنظم می شود. درمانهای متفاوتی در دسترس می باشد، اما پزشکان معمولاً از داروهای ضد تیروئید و یا ید رادیواکتیو استفاده می کنند تا تولید هورمون در غده تیروئید را کاهش دهند. برخی موارد برای درمان پرکاری تیروئید، نیاز به جراحی و برداشتن قسمتی از غده تیروئید می باشد.
علایم پرکاری تیروئید :
پرکاری تیروئید می تواند علایم سایر بیماریها را تقلید کند و گاهی تشخیص آن برای پزشک مشکل می باشد. علائم و نشانه ها عبارتند از :
کاهش وزن بی دلیل، افزایش اشتها، افزایش ضربان قلب و تپش قلب، ضربان نامنظم و آریتمی مثل فیبریلاسیون دهلیزی، اضطراب و تحریک پذیری، ترمور یا لرزش دست، افزایش تعریق، تغییر در پترن قاعدگی، افزایش حساسیت به گرما، افزایش حرکات روده، افزایش سایز غده تیروئید یا گواتر، ضعف و خستگی عضلانی، اختلال خواب، نازک شدن پوست و مو، نازک و شکننده شدن مو، افزایش خستگی پذیری، افتالموپاتی گریوز.
افتالموپاتی گریوز :
افتالموپاتی گریوز ناشایع است، اما در برخی افراد بویژه افراد سیگاری رخ می دهد. در این حالت، به علت تورم عضلات و بافت های پشت چشم، چشم به سمت بیرون جابهجا شده و نگاه فرد حالت خیرگی پیدا می کند.
سایر علائم و نشانههای افتالموپاتی عبارتند از : خشکی، قرمزی و تورم چشم ها، اشک ریزش بیش از حد، احساس ناراحتی در چشم، حساسیت به نور، تاری دید، دوبینی و کاهش حرکت چشمها.
علل پر کاری تیروئید :
تیروئید یک غده کوچک پروانه ای شکل است که درست جلوی گردن قرار گرفته است. غده تیروئید تاثیر بسیار مهمی در سلامت و متابولیسم بدن دارد. غده تیروئید با تولید هورموهای تیروئیدی، روی همه سلول های بدن اثر می گذارد. این هورمونها، مصرف چربی و کربوهیدرات در بدن را کنترل کرده، دمای بدن را کنترل کرده، روی ضربان قلب اثر گذاشته و تولید پروتئین ها را تنظیم میکنند. غده تیروئید همچنین هورمون کلسی تونین ترشح میکند که نقش تنظیم کننده کلسیم را بعهده دارد.
پرکاری تیروئید در اثر بیماری های مختلفی مثل گریوز، بیماری پلامر و تیروئیدیت ایجاد می شود. پرکاری تیروئید به دنبال افزایش تولید هورمون تیروئید از غده تیروئید ایجاد می شود.
بیماری گریوز :
گریوز، یک بیماری اتوایمیون است که آنتی بادی علیه غده تیروئید تولید شده و باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می شود. این بیماری، شایعترین علت پرکاری تیروئید است.
گواتر مولتی ندولر یا پلامر یا آدنومای توکسیک
این نوع از پرکاری تیروئید زمانی رخ میدهد که یک یا بیشتر از یک آدنوم در غده تیروئید ایجاد شود. این ندول ها، مقادیر زیادی هورمون تیروئید تولید می کنند.
تیروئیدیت :
گاهی غده تیروئید دچار التهاب شده و هورمون های ذخیره شده در غده تیروئید ناگهان به داخل جریان خون آزاد می شوند.
فاکتورهای خطر
عبارتند از : سابقه خانوادگی به ویژه گریوز
جنس مونث
بیماریهای خاص اتوایمیون مثل دیابت نوع یک یا کم خونی پرنیشیوز یا نارسایی اولیه آدرنال
عوارض پر کاری تیروئید
مشکلات قلبی :
از جدی ترین عوارض پرکاری تیروئید، درگیری های قلبی است. پرکاری تیروئید می تواند باعث افزایش ضربان قلب و یا آریتمی قلبی مثل فیبریلاسیون دهلیزی شود. فیبریلاسیون دهلیزی می تواند منجر به سکته مغزی و نارسایی قلبی شود.
پوکی استخوان :
پرکاری تیروئید درمان نشده، باعث ایجاد پوکی استخوان و استخوان های شکننده می شود. قدرت استخوان ها، به میزان کلسیم و سایر مینرال ها بستگی دارد. افزایش هورمون تیروئید باعث اختلال جذب کلسیم به داخل استخوان می شود.
مشکلات چشمی :
بیماران با افتالموپاتی، دچار مشکلاتی مثل بیرون زدگی چشم، قرمزی و ورم چشم، افزایش حساسیت به نور و دوبینی می شود. گاهی در موارد شدید و درمان نشده، از دست رفتن بینایی رخ می دهد.
کریز تیروتوکسیکوز :
گاهی بیمار دچار تشدید علائمی مثل افزایش ضربان قلب، تعریق، دلیریوم و کاهش سطح هوشیاری می شود. این مسئله یک اورژانس پزشکی است و باید فورا درمان شود.
تشخیص پر کاری تیروئید
اولین قدم در تشخیص پرکاری تیروئید، شرح حال و معاینه بالینی می باشد. علایم و نشانه های موجود در بیمار، می تواند پزشک را به وجود این بیماری مظنون و هدایت کند.
تست های آزمایشگاهی
زمانیکه پزشک به پرکاری تیروئید شک کند، قدم بعدی انجام تست های تیروئیدی است. آزمایشات T3 و T4 و TSH جهت تشخیص انجام می شوند. افزایش T3 و T4 و کاهش TSH به نفع پرکاری تیروئید می باشد.
اسکن تیروئید
در این روش برای بیماری ید رادیواکتیو تجویز می شود. غده تیروئید ید رادیواکتیو را جذب می کند. بعد از تجویز ید رادیو اکتیو، تصویربرداری از بیمار انجام می شود. میزان جذب ید در غده تیروئید، متناسب با میزان تولید هورمون تیروئید است و هر اندازه جذب ید بیشتر باشد، به معنی تولید مقادیر بیشتر هورمون تیروئید می باشد.
درمان پر کاری تیروئید
درمان دارویی :
در برخی موارد، تنها درمان دارویی برای بیمار کافی است. داروهایی مثل متیمازول به بیمار تجویز می شود. این داروها تولید هورمون تیروئید را در غده تیروئید کاهش میدهند و باعث برطرف شدن علائم و نشانه های پرکاری تیروئید می شوند. علائم بیماری معمولاً طی هفته ها و ماه های آینده کاهش پیدا می یابند و یا از بین میروند، اما ممکن است که نیاز به مصرف طولانی مدت دارو باشد.
داروهای بتابلوکر :
این دسته از داروها مستقیماً روی غده تیروئید و هورمون تیروئید اثر نمی گذارند، اما برخی از عوارض پرکاری تیروئید مثل لرزش دست، تپش قلب و اضطراب را کاهش میدهند. این دسته داروها شامل داروهایی مثل پروپرانولول، متورال و…می باشند.
جراحی :
در موارد معدودی، جهت درمان پرکاری تیروئید، جراحی برداشتن غده تیروئید انجام می شود.