کم خونی فقر آهن

کم خونی فقر آهن

کم خونی فقر آهن نوع شایعی از کم خونی است. سلول های خونی در مغز استخوان تولید می شوند. سلولهای خونی حاوی هموگلوبین هستند و مسئول انتقال اکسیژن به بافت های بدن می باشند. مغز استخوان برای تولید گلبول های قرمز نیاز به آهن دارد. بنابراین کمبود آهن باعث کاهش هموگلوبین و سلولهای خونی می شود.

علایم کم خونی فقر آهن :

کم خونی در ابتدا ممکن است که علامتی نداشته باشد، اما به تدریج و با افزایش شدت کم خونی، علائم بیماری بروز پیدا می‌کند. علائم کم خونی فقر آهن مشابه علائم و نشانه‌ در سایر انواع کم خونی است. این علائم و نشانه ها عبارتند از ضعف و خستگی، پوست بی رنگ، درد سینه، تنگی نفس، سردرد، سبکی سر، سرگیجه، سردی دست و پا، التهاب زبان، ناخن های شکننده، ولع نسبت به برخی مواد خواص مثل یخ، خاک و یا نشاسته، کاهش اشتها به ویژه در بچه ها.

علل کم خونی فقر آهن :

هموگلوبین، پروتئین داخل گلبول قرمز است که مسئول رنگ قرمز خون و همچنین مسئول انتقال اکسیژن به بافت های بدن می باشد. در صورت کمبود آهن، هموگلوبین و گلبول های قرمز کمتری ساخته می شود.

• ازدست دادن خون و خونریزی

خون دارای مقادیر زیادی گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین می باشد. هموگلوبین حاوی آهن می باشد. بنابراین از دست دادن خون و خونریزی باعث از دست دادن آهن خواهد شد.

خونریزی در خانم ها طی دوران قاعدگی اتفاق می‌افتد. گاهی فرد به صورت آهسته، ناملموس و مداوم خون دفع می کند مثلا در مواردی مثل زخم های گوارشی، پولیپ ها و یا سرطان‌های دستگاه گوارشی.

گاهی هم خونریزی به صورت حاد و شدید باعث از دست رفتن مقادیر زیادی خون می‌شود.

• کمبود آهن در رژیم غذایی :

آهن معمولاً از طریق غذا به بدن وارد می شود. بنابراین اگر کسی مقادیر کمتری آهن مصرف کند، دچار فقر آهن و کم خونی می شود. غذاهای حاوی آهن عبارتند از : گوشت، تخم مرغ، گیاهان سبز.

• اختلال جذب آهن :

آهن از طریق دستگاه گوارش جذب می شود. بنابراین افرادی که بیماری های گوارشی مثل سلیاک دارند که باعث اختلال جذب می‌شود، ممکن است که دچار فقر آهن شوند. گاهی به دنبال جراحی هایی که قسمتی از روده برداشته یا بای پس می شود نیز کمبود آهن رخ می دهد.

• حاملگی :

خانم های باردار، در صورت عدم مصرف مقادیر کافی مکمل های آهن، معمولاً دچار فقر آهن می شوند. زیرا طی دوران بارداری، آهن بیشتری برای افزایش حجم خون و همچنین جهت تامین هموگلوبین مورد نیاز جنین، لازم است.

فاکتورهای خطر:

برخی افراد در معرض کمبود آهن هستند.

خانم ها : خانم ها به خاطر قاعدگی های ماهیانه در معرض خطر فقر آهن هستند.

شیرخواران و کودکان : شیرخواران به ویژه آنهایی که با وزن کمتر متولد می شوند یا شیر مادر مصرف نمی کنند، در معرض خطر فقر آهن می باشند. کودکان نیز در طی دوران رشد به مقادیر آهن بیشتری نیاز دارند.

گیاه خواران : کسانی که گوشت مصرف نمی کنند، در معرض خطر کمبود آهن هستند.

عوارض کمبود آهن :

کمبود خفیف آهن و کم خونی خفیف معمولاً باعث علائم و عوارض نمی‌شود. البته باید توجه داشت که گاهی برخی بیماری ها مثل انواع سرطان ها ممکن است که علت اصلی آنمی فقر آهن باشد. اما اگر کم خونی شدید شود و درمان نشود، باعث مشکلات جدی می شود.

فقر آهن ممکن است که باعث ضربانهای نامنظم و سریع شود و گاهی منجر به درد قفسه سینه یا تنگی نفس می شود. در موارد شدید، باعث ایجاد نارسایی قلبی می شود.

خانم های باردار مبتلا به کم خونی فقر آهن، دچار زایمان زودرس می شوند.

شیرخواران و کودکانی مبتلا به کم خونی فقر آهن، دچار اختلال رشد می شوند و ریسک ابتلا به عفونت در آنها بالا می رود.

غذاهای حاوی آهن:

غذاهای حاوی آهن عبارتند از : گوشت قرمز، غذاهای دریایی، نخود و لوبیا، گیاهان سبز تیره مثل اسفناج، میوه های خشک  مثل کشمش و زردآلو.

بیمارانی که فقر آهن دارند، بهتر است که غذاهای حاوی ویتامین  C مصرف کنند تا جذب آهن آنها بالا رود.

غذاهای حاوی ویتامین  C عبارتند از : بروکلی، گریپ فروت، کیوی، سبزیجات، ملون، پرتقال و نارنگی، فلفل، گوجه فرنگی و توت فرنگی.

تشخیص کم خونی فقرآهن :

تشخیص کم خونی با انجام CBC است. در کم خونی، میزان هموگلوبین و هماتوکریت پایین تر است. هماتوکریت در زنان ۳۵.۵ – ۴۴.۹ است و در مردان ۳۸.۳ – ۴۸.۶ می باشد. هموگلوبین نرمال برای زنان ۱۱.۶ – ۱۵ و برای مردان ۱۳.۲- ۱۶.۶ می باشد.

در کم خونی فقرآهن ، مقادیر فوق کاهش می یابد و گلبولهای قرمز کوچک تر و بی رنگ تر می باشند.

از سایر تست ها می توان به اندوسکوپی اشاره کرد : اندوسکوپی برای بررسی دستگاه گوارشی فوقانی کاربرد دارد. در اندوسکوپی، یک دوربین کوچک از طریق مری وارد معده شده و همزمان مری و معده را بررسی می‌کند. کولونوسکوپی نیز برای بررسی دستگاه گوارش تحتانی کاربرد دارد. کم‌خونی فقر آهن به ویژه در سنین بالاتر و در مردان و در خانم‌های یائسه می تواند به علت سرطان های گوارشی  و یا پولیپ های دستگاه گوارشی باشد. لذا در این موارد بررسی دستگاه گوارش تحتانی با کولونوسکوپی ضرورت دارد. در کولونوسکوپی، دوربین کوچکی که از طریق مقعد وارد روده بزرگ شده و روده بزرگ را بررسی می‌کند.

درمان کم خونی فقرآهن :

برای درمان، باید آهن جایگزین شود. آهن به صورت قرص در دسترس است. بهتر است که قرص های آهن با معده خالی است مصرف شود. گاهی، در صورت ایجاد مشکلات گوارشی، قرص آهن با غذا مصرف می شود. قرص آهن نباید با داروهای آنتی اسید مصرف شود و باید بین مصرف آهن و داروهای آنتی اسید فاصله باشد. قرص آهن باید یا ۲ ساعت قبل و یا ۴ ساعت بعد از آنتی اسید مصرف شود. بهتر است که قرص آهن و غذاهای حاوی آهن، همزمان با مواد غذایی حاوی ویتامین C مصرف شود، زیرا ویتامین C، جذب آهن را بالا می برد.

متخصص فشار خون در تهران – کم خونی فقر آهن – دکتر مریم طهماسبی

دکتر مریم طهماسبی | instagram | بهترین متخصص واریس