نارسایی قلبی

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی چیست؟

نارسایی قلبی زمانی رخ می دهد که قدرت انقباضی عضله قلب کاهش یافته و قلب قادر به پمپاژ کافی خون جهت تامین نیازهای بدن نباشد.

بیماری‌هایی از قبیل گرفتگی رگ‌های قلبی (بیماری عروق کرونری) یا فشار خون بالا به مرور زمان با تضعیف ماهیچه قلب، قدرت انقباضی قلب را کاهش داده و مانع پمپاژ خون کافی توسط قلب می‌شوند.

علت نارسایی قلب

علایم و نشانه های این بیماری عبارتند از :

تپش قلب و ضربان بالا یا نامنظم
تنگی نفس هنگام راه رفتن و فعالیت
ناتوانی در ورزش کردن
سرفه خشک پی در پی یا خس خس سینه
تنگی نفس حین دراز کشیدن (ارتوپنه}
بیدار شدن از خواب با تنگی نفس
خستگی و ضعف
کاهش اشتها و حالت تهوع
ورم اندامها بویژه پاها
ورم شکم
فزایش غیر قابل توجیه وزن.
تکرر ادرار شبانه
مشکل در تمرکز یا کاهش هوشیاری
تنگی نفس شدید و ناگهانی همراه با خلط کف‌دار صورتی رنگ
درد قفسه سینه : زمانی که نارسایی قلبی در اثر انسداد عروق قلبی بروز کند، می تواند با درد قفسه سینه همراه باشد.

علل نارسایی قلبی :

نارسـایی قلبی معمولاً ناشی از بیماری‌هایی است که سبب  آسیب و تضعیف عضله و کارکرد انقباضی قلب شده‌اند. اجکشن فراکشن به معنی میزان خون پمپاژ شده توسط قلب در هر ضربان می باشد. میزان اجکشن فراکشن یک قلب سالم ۵۰ درصد یا بیشتر است. اما حتی در صورت طبیعی بودن میزان اجکشن فراکشن، امکان بروز نارسـایی قلبی وجود دارد. این نارسایی ناشی از سفت‌شدن ماهیچه قلب در اثر بیماری‌هایی مانند فشارخون بالا است.

نارسـایی قلبی می‌تواند سمت چپ (بطن چپ)، سمت راست (بطن راست) یا هر دو بطن قلب را درگیر کند. به طورکلی، در اکثر موارد، نارسایی قلبی از سمت چپ آغاز می‌شود.

علل نارسایی قلبی، بسیار متنوع است. این علل عبارتند از : سکته قلبی، نارسایی شدید دریچه ای مثلا نارسایی دریچه میترال، فشارخون بالا، دیابت، سیگار و سوء مصرف الکل و …

عوامل خطر نارسایی قلبی :

فشارخون بالا

بیماری عروق کرونری : با انسداد یا بسته شدن شریان‌های قلب، عضله قلب خون اکسیژن‌دار کمتری دریافت می‌کند که منجر به تضعیف ماهیچه قلب می‌شود.

حمله قلبی : حمله قلبی، ناشی از تنگی یا بسته شدن ناگهانی عروق کرونری است. حمله قلبی گاهی باعث آسیب عضله قلب و نارسـایی قلبی می شود و قلب دیگر قادر به پمپاژ کافی خون نمی باشد.

دیابت : دیابت خطر بالا رفتن فشارخون و ابتلا به بیماری‌های عروق کرونری و نارسـایی قلبی را افزایش می‌دهد.

برخی از داروهای درمان دیابت : داروهای دیابت مانند روزیگلیتازون و پیوگلیتازون سبب افزایش خطر بروز نارسایی قلبی در برخی از افراد می‌شوند.

داروهای خاص : برخی از داروها، ریسک بروز نارسـایی قلبی را افزایش می دهند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای بی‌هوشی خاص، برخی از داروهای ضد آریتمی، برخی از داروهایی که برای درمان فشارخون بالا، سرطان، بیماری‌های خونی، بیماری‌های عصبی، بیماری‌های التهابی و عفونت‌ها تجویز می‌شوند، در این دسته قرار دارند.

نقص‌های مادرزادی قلب : برخی از افراد مبتلا به نقص های مادرزادی قلب به نارسایی قلبی مبتلا می‌شوند.

بیماری های دریچه ای قلب : افراد مبتلا به درگیری های شدید دریچه ای، بیش از دیگران در معرض بروز نارسـایی قلبی قرار دارند.

مصرف الکل : مصرف بیش از حد الکل با تضعیف ماهیچه قلب، سبب بروز نارسایی قلب می‌شود.

مصرف دخانیات : مصرف دخانیات، خطر بروز گرفتگی عروق قلب و نارسایی قلبی را افزایش می‌دهد.

چاقی : خطر بروز نارسـایی قلبی در افراد مبتلا به چاقی بیش از سایرین است.

ضربان قلب نامنظم : ضربان قلب نامنظم در صورتی که مکرر باشد، ماهیچه قلب را ضعیف کرده و باعث نارسایی قلبی می‌شود.

تشخیص نارسایی قلبی :

تشخیص اولیه نارسایی قلـبی بر اساس شرح حال و معاینه بیمار گذاشته می شود و سپس با روش های زیر تایید یا رد می شود.

آزمایش خون : در نارسایی قلبی، آزمایشات BNP و Pro-BNP افزایش می یابد.

رادیوگرافی قفسه سینه : تصاویر قفسه سینه، به پزشک در بررسی وضعیت قلب و ریه‌ها کمک می‌کنند. همچنین این تصاویر به منظور تشخیص دیگر بیماری‌های دارای علائم مشابه با نارسای قلبی مثل مشکلات ریوی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نوار قلب (ECG) : با نصب الکترودهایی بر روی بدن، فعالیت الکتریکی قلب، ثبت می‌ شود. نوار قلب، مشکلات ریتم قلب و آسیب دیدگی ها را نشان می‌دهد.

اکوکاردیوگرافی : در اکوکاردیوگرافی، تصاویر متحرک از قلب دریافت می شود که با استفاده از امواج صوتی تهیه شده است. در اکو، اندازه و شکل حفره ها و اشکالات دریچه ای را نشان داده می شود. اکوکاردیوگرام، اجکشن فراکشن قلب را نیز اندازه گیری می‌کند.

تست ورزش : تست ورزش، عروق قلب را حین انجام فعالیت‌های فیزیکی بررسی می‌کند. در این روش، پزشک از بیمار می‌خواهد در حالی که به دستگاه نوار قلب متصل است بر روی تردمیل راه برود و همزمان نوار قلب ممتد از بیمار گرفته می شود. تغییرات در نوار قلب حین فعالیت به نفع گرفتگی عروق قلب است.

آنژیوگرافی عروق کرونری : در این روش، پزشک کاتتر که لوله‌ای ظریف و انعطاف پذیر است را از طریق رگ خونی کشاله ران یا دست وارد بدن کرده و به سمت عروق کرونری هدایت می‌کند. ماده رنگی که از طریق کاتتر وارد رگ‌های خونی می‌شود، تصاویر دقیق‌ رگ ها را ترسیم می کند و تشخیص انسداد رگ‌ها توسط پزشک را ممکن می‌کند.

عوارض نارسایی قلبی :

نارسـایی یا آسیب کلیه : نارسایی قلب، خون‌رسانی به کلیه را کاهش می‌دهد و درصورت عدم درمان، به نارسـایی کلیه منجر می‌شود. ممکن است برای درمان نارسایی کلیه ناشی از نارسایی قلب، فرد به دیالیز احتیاج پیدا کند.

نارسـایی دریچه‌ای قلب : دریچه‌های قلب، جهت درست جریان خون در قلب را حفظ می‌کنند. گاهی نارسـایی قلب، باعث بزرگ شدن قلب و افزایش فشار داخل قلب می شود که در نهایت منجر به نارسایی دریچه‌ها می‌شود.

مشکلات ریتم قلبی : مشکلات ریتم قلبی (آریتمی)، می‌تواند یکی از عوارض احتمالی نارسـایی قلب باشد.

آسیب کبدی : نارسـایی قلبی می‌تواند منجر به تجمع مایع در شکم و همینطور احتقان کبد و در نهایت نارسایی کبد شود.

مرگ : گاهی نارسایی قلبی بویزه در موارد شدید و درمان نشده، می‌تواند منجر به مرگ شود.

پیشگیری از نارسایی قلـبی :

اصلی‌ترین روش پیشگیری از نارسایی قلبی، کاهش عوامل خطر است مثل :

ترک سیگار : سیگار کشیدن با آسیب به رگ‌های خونی، افزایش فشارخون، کاهش اکسیژن خون و تندتر شدن ضربان قلب همراه است.

کنترل بیماری‌هایی مانند فشارخون و دیابت

ورزش کردن : فعالیت‌های هوازی مناسب، به حفظ سلامت دیگر بخش‌های بدن کمک می‌کند.

کاهش مصرف الکل : بیمار باید مصرف الکل را متوقف کند. چرا که الکل ضمن اینکه با مصرف برخی از داروها تداخل دارد، ماهیچه قلب را ضعیف می‌کند و خطر ابتلا به آریتمی را افزایش می‌دهد.

رژیم غذایی سالم : بیمار باید میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، لبنیات فاقد چربی و یا کم چرب و پروتئین‌های بدون چربی را در رژیم غذایی خود جای دهد و باید چربی‌های اشباع شده و چربی‌های ترانس را از رژیم غذایی خود حذف کند.

کاهش مصرف نمک : مصرف بیش از حد نمک، سبب تجمع آب در بدن می‌شود که عملکرد قلب را دشوار می‌کند و تنگی نفس، ورم ساق پا و قوزک پا را سبب می‌شود.

حفظ وزن مناسب : حتی کاهش اندک وزن در سلامتی قلب بسیار مؤثر است.

کاهش و کنترل استرس : هنگام ناراحتی و عصبانیت، ضربان قلب افزایش پیدا کرده و تنگی نفس و افزایش فشارخون رخ می‌دهد. این شرایط نارسایی قلبی را شدت می‌بخشند.

درمان ناسایی قلبی :

گاهی عواملی که منجر به نارسایی قلب می‌شوند، به طور کامل بهبود نمی‌یابند. اما روش‌های درمانی متفاوت و داروها می‌توانند علائم و نشانه‌ها را بهبود ببخشند و طول عمر فرد را افزایش دهند.

در همه افراد با نارسـایی قلبی باید یک سری اقدامات کلی انجام شود که عبارتند از :

• بیماران مبتلا به نارسـایی قلبی باید تغذیه سالم داشته باشند و بویژه کسانیکه علایم احتقانی و تجمع مایع مثل تنگی نفس و ورم دارند، باید محدودیت مصرف نمک و مایعات داشته باشند.
• ورزش در همه بیماران نارسـایی قلبی مفید است و به کاهش ناتوانی بیمار و افزایش طول عمر فرد کمک می کند، اما نوع و میزان فعالیت فیزیکی فرد باید طبق توصیه پزشک باشد.
• کنترل وزن از مهمترین عوامل در پیشگیری از ایجاد و پیشرفت نارسایی قلبی می باشد.
• بیمار باید حتمآ از مصرف سیگار و الکل اجتناب کند.
• فشار خون بالا و قند بالا از عوامل مهم ایجاد و پیشرفت نارسـایی قلبی می باشند و منجر به افزایش ناتوانی و مرگ و میر در این بیماران می شوند، لذا کنترل صحیح و دقیق این عوامل بسیار مهم می باشد.

علاوه بر اقدامات کلی مذکور، باید عامل اصلی ایجاد نارسایی قلب نیز درمان شود، مثلآ انسداد عروق خونرسان قلب و یا نارسـایی شدید دریچه در فرد درمان شود. بنابراین هر فرد مبتلا به نارسـایی قلبی باید آنژیوگرافی شود و در صورتیکه عروق کرونر انسداد داشته باشند، رگ بسته باید با استنت گذاری یا عمل قلب باز و پیوند رگ باز شود. دریچه با تنگی یا نارسـایی شدید نیز قبل از آنکه باعث نارسـایی شدید و غیرقابل برگشت قلب شود، باید تعویض شود.

قدم اول درمان بعد از اصلاح موارد قابل اصلاح، درمان دارویی مناسب است.

در موارد پیشرفته یا در صورت عدم پاسخ به درمان، میتوان درمان های پیشرفته تر مثل تعبیه باطری سه حفره ای و یا پیوند قلب را در نظر داشت.

داروها در نارسـایی قلبی :

معمول‌ترین روش درمان بیماری نارسایی قلبی، استفاده ترکیبی داروهاست. بسته به نوع علائم پزشک یک یا چند از داروهای زیر را تجویز می‌کند:

مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACEIs) : از جمله این داروها می‌توان به انالاپریل، لیزینوپریل و کاپتوپریل اشاره کرد.

مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II : داروهای لوزارتان و والزارتان جزء این دسته هستند.

مسدودکننده‌‌های بتا : داروهای کارودیلول، متوپرولول و بیزوپرولول در این گروه قرار دارند.

داروهای ادرارآور (دیورتیک) : مصرف این داروها، مانع تجمع آب در بدن می‌شود. داروهای ادرارآور از جمله فوروزماید با کاهش مایع درون ریه‌ها، تنفس را برای بیمار راحت‌تر می کنند.

آنتاگونیست‌های آلدوسترون : از جمله این داروها می‌توان به اسپیرونولاکتون و اپلرنون اشاره کرد.

دیگوکسین (لانوکسین)