ادم
دکتر مریم طهماسبی | بهترین متخصص قلب
ادم به معنی ورم در نتیجه تجمع مایع در بدن است. ادم می‌تواند درهرکجای بدن رخ دهد، اما عمدتا در اندام ها ( دست ها و پاها ) و به ویژه در پاها تجمع پیدا می کند.
علایم
ورم اندام به ویژه پاها و گاهی دست ها.
پوست براق و کشیده شده.
جاگذاری در پوست با فشار : گاهی ادم، گوده گذار نیست و با فشارروی اندام، فرورفتگی ایجاد نمی شود، اما اکثرا ادم گوده گذار است و با فشار روی اندام، فرورفتگی ایجاد می شود.
افزایش سایز اندام.
علل مختلفی ادم
برخی بیماری ها ( بیماری قلبی، بیماری کلیوی، بیماری کبدی )
قاعدگی و حاملگی
برخی از داروها : برخی داروهای ضد فشارخون مثل آملودیپین، داروهای مسکن و ضد التهاب مثل NSAID، داروهای استروئیدی ( کورتون‌ها )، داروهای هورمونی استروژنی، برخی داروهای کاهش دهنده قند
نشستن یا ایستادن طولانی
مصرف غذاهای پرنمک
قاعدگی و حاملگی
بیماری های ایجاد کننده ادم
ادم در اثر نشت خون از مویرگ ها به داخل بافت بینابینی اتفاق می افتد. زمانیکه فشار در سیستم وریدی بالا برود، این فشار به مویرگ ها منتقل شده و مایع از مویرگ ها نشت می کند. این مایع نشتی در بافت بینابینی تجمع پیدا کرده و باعث ایجاد ورم و افزایش سایز اندام می‌شود.
نارسایی احتقانی قلب
گاهی بطن چپ و/ یا بطن راست بیمار دچار اختلال عملکرد می‌شود و نمی‌تواند خون را به درستی پمپاژ کند. گاهی نیز ظرفیت پذیرش خون در این حفره ها کاهش می یابد. در هر دو این حالات، نارسایی احتقانی قلب رخ می دهد. در این موارد، فشارخون داخل سیستم وریدی فزایش پیدا کرده و این فشار به مویرگ ها منتقل می‌شود و باعث نشت مایع از مویرگ ها می شود که نهایتا منجر به ادم می شود. نارسایی قلب معمولاً باعث ادم اندام تحتانی می‌شود، اما در موارد پیشرفته تر، تورم شکنیز رخ می دهد. گاهی مایع داخل بافت بینابینی و آلوئول های ریه تجمع پیدا کرده و باعث ادم ریه می شود. ادم ریه وضعیتی بسیار خطرناک است و گاهی منجر به مرگ می شود. تنگی نفس شدید از علایم ادم ریه می باشد.
سیروز
سیروز در واقع آسیب جدی کبدی است. در این حالت نارسایی کبدی رخ می دهد و متعاقبا، مایع در شکم و اندام های تحتانی تجمع پیدا می کند.
بیماری کلیوی
در نارسایی کلیوی، مایع و نمک اضافی از بدن دفع نمی شود و در کل بدن تجمع پیدا می کند. این مایع اضافی به ویژه در پاها و دور چشم ها تجمع پیدا می کند.
گاهی کلیه در اثر بیماری، مقادیر زیادی پروتئین دفع می کند. در این حالت، پروتئین کلی بدن کاهش پیدا می‌کند. به دنبال کاهش پروتئین در داخل عروق، فشار اسموتیک داخل عروق کاهش پیدا کرده و باعث نشت مایع از عروق می‌شود.
نارسایی مزمن وریدی
در ورید ها دریچه های لانه کبوتری وجود دارند که مانع برگشت خون در جهت جاذبه و به سمت پایین می‌شوند. گاهی این دریچه های لانه کبوتری آسیب دیده و مانعی جهت برگشت خون به سمت پایین نمی‌باشند. به این حالت، نارسایی وریدی اطلاق می شود. این بیماری، کاهی باعث ادم اندام تحتانی می شود.
آسیب عروق لنفاوی
سیستم لنفاوی مسئول تخلیه مایع اضافی بینابینی می باشد. گاهی آسیب عروق لنفاوی در اثر بیماری هایی مثل سرطان، رادیوتراپی و یا جراحی رخ می دهد و مساله منجر به ادم می شود.
عوارض ادم
ادم طولانی مدت باعث ایجاد عوارضی می‌شود :
درد اندام
مشکل در راه رفتن
سفتی اندام
پوست کشیده شده
خارش پوست
افزایش ریسک عفونت اندام
زخم‌های اندام تحتانی که به راحتی بهبود پیدا نمی‌کنند.
تشخیص
شرح حال و معاینه بالینی قدم اول در تشخیص می باشد. گاهی آزمایشات خونی جهت بررسی وضعیت کلیه، کبدو تیروئید و اندازه گیری میزان پروتئین بدن لازم است. عکس قفسه سینه برای بررسی وضعیت قلب و ریه انجام می‌شود. اکوکاردیوگرافی جهت بررسی وضعیت عملکرد قلب و وضعیت دریچه ها انجام می شود. گاهی سونوگرافی جهت بررسی کبد و کلیه ها توصیه می شود.
درمان ادم
درمان بیماری زمینه‌ای به درمان ادم کمک می‌کند. علاوه بر درمان بیماری زمینه‌ای، تجویز برخی داروها مثل داروهای دیورتیک که باعث دفع مایع و نمک از بدن می شوند، در درمان ادم کاربرد دارند. گاهی قطع مصرف برخی داروها که باعث ایجاد ادم می شوند، به درمان کمک می کند. سایر اقداماتی که به درمان ادم کمک می کنند عبارتند از : کاهش مصرف نمک، حرکت دادن پاها، قرار دادن پاها بالاتر از سطح قلب، ماساژ پاها از سمت پایین به سمت بالا، استفاده از جوراب های واریس مناسب، محافظت از اندام بطوریکه اندام تمیز و مرطوب نگهداری شود تا از ایجاد زخم جلوگیری شود.
